ارزشیابی بار شناختی و روش‌های نمره‌دهی آزمون‌های مبتنی بر نقشة مفهومی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای روان‌شناسی تربیتی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان. تبریز

2 استاد رشتة روان‌شناسی تربیتی، گروه علوم‌تربیتی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان،تبریز

3 استادیار رشتة روان‌شناسی تربیتی، هیئت علمی گروه علوم تربیتی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز

4 دانشیار رشتة روان‌شناسی تربیتی، هیئت علمی گروه علوم تربیتی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز

چکیده

استفاده از آزمون‌های مبتنی بر نقشة مفهومی به‌عنوان ابزارهای ارزشیابی، یکی از روش‌های نوین ارزشیابی است که می‌تواند جایگزین روش‌های سنتی ارزشیابی شود. لذا هدف پژوهش حاضر، ارزشیابی بار شناختی و روش‌های نمره‌دهی این آزمون‌ها بود. آزمودنی‌های پژوهش حاضر شامل دانش‌آموزان چهار کلاس درس زیست‌شناسی از چهار دبیرستان متفاوت بودند (در مجموع 109 نفر) که به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل یک آزمون چهارگزینه‌ای (محقق‌ساخته)، چهار آزمون مبتنی بر نقشة مفهومی (محقق‌ساخته) و مقیاس بار شناختی «NASA-TLXL» (هارت و استیولند، 1988) بود. طرح پژوهشی مورد استفاده نوعی طرح ارزشیابی بود. روش‌های آماری شامل ضریب همبستگی پیرسون، آزمون t مستقل و تحلیل واریانس یک‌راهه (آزمون ولچ و آزمون تعقیبی گیمز-هاول) بود. بر اساس نتایج، آزمون‌های ترسیم نقشة مفهومی نسبت به آزمون‌های تکمیل نقشة مفهومی، به‌طور معناداری بار شناختی بیشتری روی آزمودنی‌ها تحمیل می‌کردند. همچنین، سه روش نمره‌دهی رابطه‌ای، ساختاری و شباهت به نقشة متخصص، شاخص‌های روایی ملاکی، روایی تمییزی و پایایی قابل قبول و معناداری داشتند.
در مجموع، روش‌های نمره‌دهی رابطه‌ای، ساختاری و شباهت به نقشة متخصص می‌توانند برای نمره‌دهی آزمون‌های مبتنی بر نقشة مفهومی به‌خوبی مورد استفاده قرار گیرند. همچنین، استفاده از آزمون‌های تکمیل نقشة مفهومی می‌تواند راهکار مناسبی برای غلبه بر اضافه‌بار شناختی در جریان ارزشیابی‌های مبتنی بر نقشة مفهومی باشد. بنابراین، نتایج پژوهش حاضر می‌تواند به طراحی آزمون‌های مبتنی بر قواعد شناختی کمک کند و پلی بین فرایند ارزشیابی آموزشی و علوم شناختی برقرار کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of cognitive load and scoring procedures of concept map-based tests

نویسندگان [English]

  • Sādegh Sayyādi 1
  • Javād Mesrābādi 2
  • Abolfazl Farid 3
  • Rāmin Habibi Kaleibar 4
1 PhD Candidate in Educational Psychology at Āzarbāijān Shahid Madani University
2 (PhD), Āzarbāijān Shahid Madani University
3 (PhD), Āzarbāijān Shahid Madani University
4 (PhD), Āzarbāijān Shahid Madani University
چکیده [English]

Using concept map-based tests as assessment tools is one of the new assessment methods that can be an alternative for traditional assessment methods. So, the goal of the present study was evaluating cognitive load and scoring procedures of these tests. The research sample consisted of students of four biology classrooms from four different high schools (totally 109 students) who were selected via a multi-stage cluster sampling method. The research tools were a multiple-choice test (researcher-made), four concept map-based tests (researcher-made) and the NASA-TLX scale (Hart & Staveland, 1988). The study was done with some type of evaluation design. The statistical methods included Pearson's correlation coefficient, independent samples t-test and one-way ANOVA (Welch test and Games-Howell post hoc). Findings showed that construct-a-map tests imposed significantly more cognitive load on the subjects than fill-in-a-map tests. Also, relational, structural and similarity to expert map scoring procedures had acceptable and significant criterion validity, discriminant validity and reliability. All in all, relational, structural and similarity scoring procedures can be used appropriately for scoring the concept map-based tests. Also, using the fill-in-a-map tests can be an appropriate strategy to overcome the cognitive overload during the concept map-based tests. Thus, the results of the present research can be useful to design tests based on the cognitive rules and to bridge the gap between academic evaluation and cognitive sciences.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cognitive Load
  • Scoring Procedures
  • Concept Map- Based Tests