تحلیل محتوای کتاب‌های فارسی دورة ابتدایی بر اساس شاخص‌های شورای‌عالی انقلاب فرهنگی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان، استان خراسان رضوی

2 گروه معارف، دانشگاه فرهنگیان، استان خراسان رضوی

3 گروه علوم اجتماعی دانشگاه فرهنگیان، استان خراسان رضوی

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تحلیل محتوای کتاب‌های فارسی بخوانیم دورة ابتدایی انجام گرفت. در اجرای این پژوهش از روش تحلیل محتوا استفاده شد. شاخص‌های «شورای‌عالی انقلاب فرهنگی» در قالب «نظریة پارسونز»، به عنوان چارچوب نظری مورد استفاده قرار گرفت. به نحوی که ابتدا شاخص‌های شورای‌عالی انقلاب فرهنگی بر اساس نظریة پارسونز در چهار خرده‌نظام اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی همسان‌سازی و جایگذاری شدند. سپس به بررسی کتاب‌های فارسی بخوانیم پرداخته شد.
جامعة آماری شامل شش کتاب فارسی بخوانیم در دورة ابتدایی در سال تحصیلی95-1394 بوده است که به روش تمام شماری مورد بررسی قرار گرفتند. یافته‌های پژوهش نشان داد که از مجموع صفحه‌های تحلیل شده، تعداد 16227 مضمون مبتنی بر چهار خرده‌نظام پارسونز وجود دارد، به نحوی که حدود 66 درصد این مضامین مربوط به خرده‌نظام اجتماعی، 26 درصد متعلق به خرده‌نظام فرهنگی، 6 درصد مربوط به خرده‌نظام سیاسی و 1 درصد مرتبط با خرده‌نظام اقتصادی است.
بنابراین محتوای کتاب‌های فارسی بخوانیم در دورة ابتدایی را در درجة اول شاخص‌های اجتماعی و سپس شاخص‌های فرهنگی تشکیل داده‌اند. به منظور تعیین ثبات و اعتباربخشی به یافته‌ها، از کدگذار دوم برای بیش از 50 درصد موارد استفاده شد و میزان توافق برابر با90/0به دست آمد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Content analysis of primary school Farsi text books based on the supreme council of the cultural revolution's indicators

نویسندگان [English]

  • Ensi Kerāmati 1
  • Alirezā Kāzemi 2
  • Kamālaldin Hosseini 3
1 (PhD), Farhangiān University, Khorāsān Razavi
2 (PhD), Farhangiān University, Khorāsān Razavi
3 (PhD), Farhangiān University, Khorāsān Razavi
چکیده [English]

The purpose of this study was to analyze the content of the primary school Farsi textbooks (bekhānim). It was a content analysis study. Supreme council of the cultural revolution's indicators were used as the theoretical framework, based on Parsons's sub-systems theory. First, the indicators of the council of the cultural revolution were equated and replaced with four sub-systems of Parsons theory, including the social, cultural, political and economic systems. Then, Farsi textbooks (bekhānim) were examined via quantitative content analysis.  The research sample included all six textbooks of Farsi (bekhānim) in the academic year 2015-2016. Findings showed that out of the analyzed pages, 16227 themes were revealed based on the four sub-systems of Parsons. 66% of these themes were related to the social sub-system, 26% to the cultural sub-system, 6% to the political sub-system and 1% to the economic sub-system, respectively. Therefore, priority of the content of primary school Farsi textbooks is given first to the social and then to the cultural indicators. In order to determine the validity of the data, a secondcoder was asked to conduct the analysis for more than 50 % of the data. The degree of the agreement between the two coder was 0/9.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Parsons' Sub
  • Systems Theory
  • Supreme Council of the Cultural Revolution Indicators
  • Farsi Textbooks (bekhānim)
  • Primary School
  • Content Analysis
ایشانی، طاهره و حاجی حسین، منیژه. (1396). نقش کتاب فارسی بخوانیم دورة ابتدایی در هویت ملی (با تأکید بر فرهنگ و میراث فرهنگی). فصلنامة مطالعات ملی، 18(2)، 131-115.
باهنر، ناصر و چابکی، رامین. (1393). تحلیل سواد رسانه‌ای بر اساس مدل EC. موردمطالعه: سیاست‌های شورای‌عالی انقلاب فرهنگی. مطالعات فرهنگ و ارتباطات، 15(28)، 28-7.
بنایی اسکویی، مجید. (1394). تحدید قلمرو صالحیت دیوان عدالت اداری توسط شورای‌عالی انقلاب فرهنگی. فصلنامة مطالعات حقوق عمومی، 45(4)، 665-631.
پناهی توانا، صادق و معروفی، یحیی. (1395). جایگاه مؤلفه‌های هویت فرهنگی در کتاب‌های ادبیات فارسی (تحلیل محتوا). پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، 33(50)، 101-89.
توسلی، غلامعباس. (1380). نظریه‌های جامعه‌شناسی. تهران: سمت.
جعفری تبریزی، محمدتقی. (1386). فرهنگ پیرو و فرهنگ پیشرو. تهران: مؤسسة تدوین و نشر آثار علامه جعفری.
حیدرپور، محمد و محمدی مزینانی، آتوسا. (1392). جامعه‌شناسی فرهنگ. تهران: جامعه شناسان.
دبیرخانه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی (1390). آشنایی با شورای‌عالی انقلاب فرهنگی.
رضایی، محمدرضا. (1388). دورة ابتدایی؛ شناخت فرصت‌های مطلوب تربیتی. روزنامة جام جم. تاریخ 11/7/1388.
ریتزر، جورج. (1385). نظریه‌های جامعه‌شناسی در دوران معاصر (ترجمة محسن ثلاثی). تهران: نشر علمی. (اثر اصلی در سال 1991 چاپ شده است).
ساروخانی، باقر. (1385). روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی (ج 1). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
سعیدی، علی‌اصغر و قرآن کیش، فاطمه. (1391). مطالعه مقولات سیاسی اجتماعی در کتب فارسی ابتدایی. جامعه‌شناسی آموزش‌وپرورش، 3(3)، 142-107.
شریعتمداری، علی. (1371). جامعه و تعلیم‌و‌تربیت: مبانی تربیت جدید. تهران: امیرکبیر.
شورای‌عالی انقلاب فرهنگی. (1390). سند تحول بنیادین. قابل بازیابی در: https://sccr.ir/Files/6609.pdf.
شورای‌عالی انقلاب فرهنگی. (1389). نقشة جامع علمی کشور. قابل بازیابی در: https://www.msrt.ir/file/download/page/1488284345-m01.pdf.
شهیدی، سارا.، احمدی، پروین و صمدی، پروین. (1392). مؤلفه‌های فرهنگ عمومی در کتاب‌های درسی دورة ابتدایی. فصلنامة مطالعات ملی، 14(3)، 106-77.
شیخی، محمدتقی. (1380). عوامل مؤثر در تغییرات ارزشی-فرهنگی و فاصله نسل‌ها. در نعمت‌اله موسی‌پور و همکاران (گردآورندگان)، مجموعه مقالات جامعه و فرهنگ (صص 270-253). تهران: آرون.
صافی، احمد. (1386). آموزش‌وپرورش ابتدایی، راهنمایی و متوسطه. تهران: سمت.
صالحی‌امیری، رضا (1392). آسیب‌شناسی فرهنگی در ایران. تهران: ققنوس.
صالحی‌عمران، ابراهیم و شکیباییان، طناز. (1386). بررسی میزان توجه به مؤلفه‌های هویت ملی در کتاب‌های درسی دورة ابتدایی، فصلنامة مطالعات ملی، 29(1)، 84-63.
صالحی‌عمران، ابراهیم.، عابدینی بلترک، میمنت و منصوری، سیروس. (1397). تحلیل محتوای کیفی کتاب‌های درسی دورة ابتدایی بر مبنای مؤلفه‌های میراث فرهنگی. فصلنامة مطالعات توسعة اجتماعی و فرهنگی، 7(1)، 36-9.
ضرغامیان، مهدی. (1383). زبان‌شناسی و آموزش‌وپرورش: راهنمای آموزش مهارت‌های زبانی در دبستان. تهران: مدرسه.
عدالتی، منوچهر. (1378). فرهنگ تبادل و فرهنگ تهاجم. تهران: واقفی.
علی احمدی، علیرضا.، نواب اصفهانی، محمدرضا.، مسعودی، حمیدرضا و نصراصفهانی، محمد. (1386). مهندسی مجدد سیستم نظارت و پیگیری مصوبات شورای‌عالی انقلاب فرهنگی با رویکرد مهندسی فرهنگی. مدیریت فردا، 5(17)، 99-89.
غلامحسین، الهام و میرمحمدی میبدی، مصطفی (1392). بررسی تداخل مصوبات شورای‌عالی انقلاب فرهنگی با مصوبات مجلس شورای اسلامی، دولت و مجمع تشخیص مصلحت نظام. پژوهشنامه حقوق اسلامی، 14(1)، 179-155.
فروتن، یعقوب. (1393). الگوهای بازنمایی هویت ملی در سیستم آموزشی ایران. فصلنامة مطالعات ملی، 15(1)، 23-3.
قلی‌زاده، آذر. (1377). جامعه‌شناسی آموزش‌وپرورش. تهران: محتشم.
کاوسی، اسماعیل و هاشمی، محمود. (1390). ارزیابی نقش رسانه ملی در تحقق مهندسی فرهنگ‌سازمانی. مطالعات رسانه‌ای، 6(13)، 105-85.
کوئن، بروس. (1383). مبانی جامعه‌شناسی (ترجمة غلام‌عباس توسلی و رضا فاضل). تهران: سمت. (اثر اصلی در سال 1990 چاپ شده است).
محمودی، محمدتقی. (1390). تحلیل محتوای کتاب‌های درسی تعلیمات اجتماعی دورة راهنمایی از منظر نوع رویکرد آموزش شهروند. پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، 8(1)، 108-96.
ملک‌پور، علی (1381). تعارض فرهنگی دولت و مردم در ایران (1380-1357). تهران: آزاداندیشان.
منصوری، علی و فریدونی، آزیتا. (1388). تبلور هویت ملی در کتب درسی. فصلنامة مطالعات ملی، 38(2)، 46-27.
نفر، زهرا.، فاطمی، فاطمه‌السادات و نفر، فائزه. (1398). تحلیل محتوای کتاب‌های درسی مطالعات اجتماعی و فارسی (خوان‌داری) و هدیه‌های آسمان و علوم تجربی پایة پنجم و ششم ابتدایی بر اساس مفاهیم اخلاقی. جامعه‌شناسی آموزش‌وپرورش، 12(2)، 79-68.
نورآبادی، سولماز.، سبحانی‌نژاد، مهدی و فناخسرو، محبوبه. (1397). انعکاس جایگاه و اهمیت میان‌رشته‌ای‌ها در مصوّبات شورای‌عالی انقلاب فرهنگی و برنامه‌های توسعة کشور. پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، 15(2)، 15-1.
هاشمی، ضیاء و قربانعلی‌زاده، مژده. (1393). هویت ملی در کتب مطالعات اجتماعی دورة ابتدایی. فصلنامة مطالعات ملی، 15(4)، 72 -49.
هولستی، آل. آر. (1385). تحلیل محتوی در علوم اجتماعی و انسانی (ترجمة نادر سالارزاده امیری). تهران: دانشگاه علامه طباطبایی. (اثر اصلی در سال 1969 چاپ شده است).
Böcü, A.B., & Razı, S. (2016). Evaluation of textbook series ‘Life’in terms of cultural components. Journal of Language and Linguistic Studies, 12(2), 221-237.
Brown, H. D. (2000). Principles of Language Learning and Teaching. New York: Longman
Cakir, I. (2010). The Frequency of Culture-Specific Elements in the ELT Coursebooks at Elementary Schools in Turkey. Online Submission, 4(2), 182-189.
Ene, I. (2015). Religious Education between Aspirations and Reality. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 180( 2015 ) 326 – 331.
Güngör, S. K., & Güzel, D. B. (2017). The education of developing responsibility value. Journal of Education and Training Studies, 5(2), 167-179.
Katsioloudis, P. (2010). Identification of Quality Visual-Based Learning Material for Technology Education. Journal of Industrial Teacher Education, 47(1), 70-98.
Kirkgöz, Y., & Agcam, R. (2011). Exploring culture in locally published English textbooks for primary education in Turkey. CEPS journal, 1(1), 153-167.
Manea, A. D. (2014). Influences of religious education on the formation moral consciousness of students. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 149, 518-523.
Meyer, K. Wurdinger, S. (2016). Students’ Perceptions of Life Skill Development in Project-Based Learning Schools. Journal of Educational Issues, 2(1), 91-114.
Peterson, M. O. (2016). Schemes for Integrating Text and Image in the Science Textbook: Effects on Comprehension and Situational Interest. International Journal of Environmental and Science Education, 11(6), 1365-1385.
Potgieter, M. S. (2013).Transforming Life Skills Education into a Life-Changing Event: The Case of the Musical the Green Crystal. In N. Popov, C. Wolhuter, P. Almeida, G. Hilton, J. Ogunleye, O. Chigisheva (Eds.), Education in One World Perspectives from Different Nations, BCES Conference Books (vol. 11, pp. 67-72). Sofia, Bulgaria: Bulgarian Comparative Education Society (BCES).
Sahin, M., Sule, S., & Seçer, Y. E. (2016). Challenges of Using Audio-Visual Aids as Warm-Up Activity in Teaching Aviation English. Educational Research and Reviews, 11(8), 860-866.
Srivastava, S. (2015). A Study of Awareness of Cultural Heritage among the Teachers at University Level. Universal Journal of Educational Research, 3(5), 336-344.
Tomo, R. (2012). A Cultural Comparison of Conflict-Solution Styles Displayed in the Japanese, French, and German School Texts. Online Submission, 2(12), 719-728.
Yapici, H. (2016). Evaluation of Visual Materials in Social Studies Coursebooks by Teachers' Opinions. Journal of Education and Training Studies, 4(7), 168-178.
Zu, L., & Kong, Z. (2009). A study on the approaches to culture introduction in English textbooks. English Language Teaching, 2(1), 112-118.