شناسایی و تدوین اصول تعلیم‌وتربیت چندفرهنگی جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار مطالعات برنامۀ درسی، دانشکدۀ روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری مطالعات برنامۀ درسی، دانشکدۀ روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

10.22034/jei.2021.237755.1538

چکیده

جامعۀ کثرت‌گرا و چندفرهنگی زمانی می‌تواند در گذار از تهدید به فرصت پیش رود که تعلیم‌وتربیتِ چندفرهنگی و تنوع قومی بر مرکب اصول سوار شود. برنامۀ درسی چندفرهنگی سازگار با قابلیت‌ها و ظرفیت‌های نظام جمهوری اسلامی ایران بیش از هر چیز نیازمند استخراج اصول و عناصر اصلی است. بنابراین پژوهش حاضر با هدفِ شناخت و استخراج اصول تعلیم‌وتربیت چندفرهنگی جمهوری اسلامی ایران انجام گرفت. ماهیت این پژوهش کیفی و روش تحقیقِ آن تحلیلی‌ ـ استنتاجی است. حوزۀ مطالعاتی پژوهش شامل آرای اسلام‌شناسان، اسناد بالادستی ایران، تاریخ آموزش‌وپرورش ایران، اسناد و مدارک کشورهای منتخب درزمینۀ آموزش چندفرهنگی است. روشِ نمونه‌گیری در این پژوهش هدفمند از نوع متجانس بوده است. ابزار و روش‌های گردآوریِ اطلاعات روش اسنادی ازطریق بررسی مستندات و به‌صورت کاربرگ‌های تحلیل محتوا بوده است. یافته‌های پژوهش شامل استخراج یازده اصل تعلیم‌وتربیت چندفرهنگی ایران است که شامل موارد زیر است:
در نهاد تعلیم‌وتربیت باید کرامت انسانی و حقوق افراد فارغ از تفاوت‌های فرهنگی حفظ شود و فرصت‌های تربیت کیفی فارغ از رنگ، نژاد، طبقه و مذهب فراهم آورده شود. تعلیم‌وتربیت باید روحیۀ همزیستی مسالمت‌آمیز را میان ادیان، مذاهب و اقوام در ایران و جهان ترویج دهد و فرصت آموزش‌های دینیِ اقلیت‌های مذهبی و زبان‌های محلی را برای یادگیرندگان فراهم آورد. در تربیت متربیان باید به‌گونه‌ای عمل شود که از تفتیش عقیدۀ یکدیگر پرهیز کنند و به دیگران به‌خاطرِ داشتن عقیده‌ای تعرض نکنند. باید هویت‌های ویژه در دانش‌آموزان و گروه‌های مختلف، با توجه به تفاوت‌های فردی در کنار هویت مشترک، شکل گیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Identifying and developing the principles of multicultural education of the Islamic Republic of Iran

نویسندگان [English]

  • Alirezā sādeghi 1
  • Ya’ghoob Azizi 2
1 (PhD), Allāme Tabātabā’i University, Tehran, Iran
2 , PhD Candidate in Curriculum Studies at Allāme Tabātabā’i University, Tehran, Iran
چکیده [English]

A pluralistic and multicultural society can move during the transition from the threat towards the opportunity, when the multicultural education and ethnic diversity are based on the principles. A multicultural curriculum that is compatible with the capabilities and capacities of the Islamic Republic of Iran’s system needs, above all, the extraction of the key principles and elements. Therefore, the present study aims at identifying and extracting the principles of multicultural education of the Islamic Republic of Iran. This research was qualitative in nature and it was analytical-inferential in terms of the research method. The research area of study included the views of Islamologists, upstream documents of Iran, history of education in Iran, and the documents of the selected countries on the multicultural education. The research sample was selected using the purposeful sampling method of the homogeneous type. The tools and methods of data collection were documentary methods, reviewing the documents and using the content analysis worksheets. Findings included the extraction of eleven principles of multicultural education, some of which are as follows: In the institution of education, human dignity and the rights of individuals should be protected, regardless of the cultural differences, opportunities for the quality education should be provided, with no attention to the color, race, class or religion. Education should promote the spirit of peaceful coexistence among the religions, sects and ethnic groups in Iran and the world, and also, it should provide opportunities for the religious education for the religious minorities and local languages for learners. Educating the students should be done in such a way that they avoid inspecting each other's opinions and do not attack others for having an opinion. Special identities should be formed in students and different groups, according to the individual differences along with a common identity.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Multicultural Education
  • principles of multicultural education
  • multicultural curriculum

مراجع

 
ارفعی، عبدالمجید. (1389). زبان‌شناس بنیاد پژوهشی پارسه ـ‌ پاسارگاد.
امینی، محمد. (1391). تبیین برنامۀ درسی چندفرهنگی و چگونگی اجرای آن در نظام برنامه‌ریزی درسی ایران. فصلنامۀ مطالعات برنامۀ درسی ایران، 7(26)، 32-11.
 
دبیرخانۀ شورای عالی انقلاب فرهنگی. (1397). مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی (27 آذر 1363-29 اسفند 1396). https://sccr.ir/Files/10712.pdf
دبیرخانۀ شورای عالی انقلاب فرهنگی. (1390). مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم‌وتربیت رسمی و عمومی جمهوری اسلامی ایران. https://sccr.ir/Files/6609.pdf.
دفتر اطلاع‌رسانی و سنجش افکار. (بی‌تا). نظام آموزشی مالزی. http://old.roshd.ir/MainPage/Others/moallem/Malaysia-history.pdf
دفتر اطلاع‌رسانی و سنجش افکار. (بی‌تا). نظام آموزشی هندوستان. https://hampafile.ir/downloads/ نظام-آموزشی-در-هندوستانرایگان/
دهخدا، علی‌اکبر (1377). لغت‌نامۀ دهخدا. جلد2.چاپ دوم. انتشارات: دانشگاه تهران.
دیلینی، تیم. (1394). نظریه‌های کلاسیک جامعه‌شناسی (ترجمۀ بهرنگ صدیقی و وحید طلوعی، چاپ نهم). نشر نی. (اثر اصلی در سال 2004 چاپ شده است).
 
 
صادقی، علیرضا. (1392). دانش چندفرهنگی و ارتقای سبک زندگی در ایران. فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، 4(13)، 113-124.
صادقی، علیرضا. (1390). طراحی الگوی برنامۀ درسی چندفرهنگی تربیت معلم ابتدایی جمهوری اسلامی ایران (رسالۀ دکتری). دانشگاه علامه طباطبایی.
 
طباطبایی، سید محمدحسین. (1380). تفسیر المیزان. واحد نشر سازمان تبلیغات اسلامی.
عراقیه، علیرضا و فتحی‌واجارگاه، کوروش. (1391). جایگاه چندفرهنگی در آموزش مدرسه‌ای و آموزش عالی. مجلۀ راهبرد فرهنگ، 5(17-18)، 187-204.
غریبی، جلال. (1387). برنامۀ درسی چند فرهنگی و پیامدهای آن برای چشم‌اندازهای آموزشی مدرن (پایان‌نامۀ ارشد). دانشکدۀ روان‌شناسی و علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (1387). تألیف بهرام تاجانی. انتشارات: اندیشۀ عصر.
گل‌محمدی، احمد. (1388). فرهنگ پژوهی (پژوهش منتشرنشده). دانشگاه علامه طباطبایی
لیتوسلیتی، لیا. (1392). کاربرد گروه‌های کانونی در پژوهش (ترجمۀ عادل ابراهیمی لویه و فریبا حقیقی ایرانی). نشر علم (اثر اصلی در سال 2012 چاپ شده است).
مجمع تشخیص مصلحت نظام. (1382). چشم‌انداز جمهورى اسلامى‏ ایران در افق ۱۴۰۴ ه‍. ش. https://maslahat.ir/index.jsp?fkeyid=&siteid=3&pageid=797
(1368). جامعه و تاریخ. مرکز نشر سازمان تبلیغات اسلامی.
مصباح یزدی، محمدتقی. (1381). پیش‌نیازهای مدیریت اسلامی. مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (قدس سره).
مصباح یزدی، محمدتقی. (1381). تهاجم فرهنگی. مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (قدس سره).
مصباح یزدی، محمدتقی. (1382). بر درگاه دوست. مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (قدس سره).
مصباح یزدی، محمدتقی. (1382). خودشناسی برای خودسازی. مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (قدس سره).
مصباح یزدی، محمدتقی. (1382). کاوش‌ها و چالش‌ها. مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (قدس سره).
مصباح یزدی، محمدتقی. (1382). گفتمان روشنگر دربارۀ اندیشه‌های بنیادین. مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مصباح یزدی، محمدتقی. (1382). نظریۀ سیاسی اسلام جلدهای اول و دوم. مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (قدس سره).
مصباح یزدی، محمدتقی. (1382). ولایت فقیه. مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (قدس سره).
مصباح یزدی، محمدتقی. (۱۳۸۳) جنگ و جهاد در قرآن. مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (قدس سره).
مصباح یزدی، محمدتقی. (۱۳۸۳). به سری تو. مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (قدس سره).
مصباح یزدی، محمدتقی. (۱۳۸۳). پرتو ولایت. مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (قدس سره).
مصباح یزدی، محمدتقی. (۱۳۸۴). آموزش عقاید. شرکت چاپ و نشر بین‌الملل سازمان تبلیغات اسلامی.
مصباح یزدی، محمدتقی. (۱۳۸۴). راهیان کوی دوست. مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (قدس سره).
مصباح یزدی، محمدتقی. (۱۳۸۴). یاد او. مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (قدس سره).
مصباح یزدی، محمدتقی. (۱۳۸۵). پرسش‌ها و پاسخ‌ها (جلد یک تا پنج). مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (قدس سره).
مصباح یزدی، محمدتقی. (۱۳۸۵). در پرتو آذرخش. مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (قدس سره).
مصباح یزدی، محمدتقی. (۱۳۸۶). آذرخشی دیگر از آسمان کربلا. مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (قدس سره).
مصباح یزدی، محمدتقی. (۱۳۸۶). پندهای امام صادق. مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (قدس سره).
مطهری، مرتضی. (۱۳۶). نظام حقوق زن در اسلام. انتشارات صدرا.
مطهری، مرتضی. (۱۳۶۲). خدمات متقابل اسلام و ایران. انتشارات صدرا.
مطهری، مرتضی. (۱۳۶۸). جاذبه و دافعۀ علی. انتشارات صدرا.
مطهری، مرتضی. (۱۳۶۸). مسئلۀ حجاب. انتشارات صدرا.
مطهری، مرتضی. (۱۳۷۰)، فطرت. انتشارت صدرا.
مطهری، مرتضی. (۱۳۷۱). انسان و ایمان. انتشارات صدرا.
مطهری، مرتضی. (۱۳۷۱). مسئلۀ شناخت. انتشارت صدرا.
مطهری، مرتضی. (۱۳۷۲). انسان و سرنوشت. انتشارت صدرا.
مطهری، مرتضی. (۱۳۷۲). جامعه و تاریخ. انتشارت صدرا.
مطهری، مرتضی. (۱۳۷۲). عدل الهی. انتشارت صدرا.
مطهری، مرتضی. (1372). علل گرایش انسان به ما دیگری. انتشارت صدرا.
مطهری، مرتضی. (۱۳۷۲). فلسفۀ اخلاق. انتشارت صدرا.
مطهری، مرتضی. (۱۳۷۲)، اخلاق جنسی در اسلام و جهان عرب. انتشارت صدرا.
مطهری، مرتضی. (1373). انسان در قرآن. انتشارت صدرا.
مطهری، مرتضی. (1373). انسان کامل. انتشارات صدرا.
مطهری، مرتضی. (۱۳۷۳). تعلیم‌وتربیت در اسلام. انتشارت صدرا.
مطهری، مرتضی. (1373). حق و باطل. انتشارات صدرا.
موقن، یدالله. (1389). ارنست کاسیرر: فیلسوف بزرگ. دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
واتسن، سی دبلیو. (1381). کثرت‌گرایی فرهنگی (ترجمۀ حسن پویان). دفتر پژوهش‌های فرهنگی. (اثر اصلی در سال 2004 چاپ شده است).
Australian Government, Department of Education, Science and Training. (2005). National Framework for Values Education in Australian Schools. http://www.curriculum.edu.au/verve/_resources/framework_pdf_version_for_the_web.pdf
Banks, J. A, & Cherry McGee-Banks, C. A. (Eds). (2005). Multicultural education: Issues and perspectives. Allyn and Bacon.
Banks, J. A. (2006). Cultural diversity and education: Foundations, curriculum, and teaching (5th ed). Pearson, Allyn & Bacon.
Broudy, H. S. (1972). The Real World of the Public Schools. ‏Harcourt Brace Jovanovich.
Carson, T. R. (2018). Encounters with Otherness: Curriculum and Pedagogical Challenges of Responding to Diversity in Canadian Teacher Education. Asian Journal of Canadian Studies, 24(2), 55-73.
Committee of Central Advisory Board of Education (CABE), Ministry of Human Resource Development Government of India. (2005). Integration of Culture Education in the school curriculum (Report). https://www.education.gov.in/sites/upload_files/mhrd/files/document-reports/Culture.pdf.
Yeoh, O-C. (1977). The Curriculum Development Centre of Malaysia: study (Studies of curriculum development centres in Asia 2). Unesco Regional Office for Education in Asia.
 
Hawkins, K. (2007). Three imperatives: Valuing an anti-bias Curriculum, investing in early childhood education and promoting collaborative research. In Eidos Emerge 2007 Conference Proceedings: Valuing and Investing in People (pp. 71-76). Eidos Institute Ltd.
Tselioudis, G. (2008). Australian Multicultural Education: Revisiting and Resuscitating. In G. Wan (Ed), The Education of Diverse Student Populations (pp.209-225). Springer.
Irvine, J. J. (2012). Complex relationships between multicultural education and special education: An African American perspective. Journal of Teacher Education, 63(4), 268-274.
Kimball, S. T. (1965). The transmission of culture. Educational Horizon, 43(4) 161-186. https://www.jstor.org/stable/42923488
La Belle, T. J. (1976). An anthropological framework for studying education. In J. I. Roberts & S. K. Akinsanya (Eds), Educational patterns and cultural configurations: The anthropology of education (pp. 67-82). David McKay Company.
Malakolunthu, S. (2009). Educational reform and policy dynamics: A case of the Malaysian “Vision School” for racial integration. Educational Research for Policy and Practice, 8(2), 123-134.‏
Melucci, A., & Avritzer, L. (2000). Complexity, cultural pluralism and democracy: collective action in the public space. Social Science Information, 39(4), 507-527.
Moses, M. S. (1997). Multicultural education as fostering individual autonomy. Studies in philosophy and Education, 16(4), 373-388.
National Council for Teacher Education. (2009). National Curriculum Framework for Teacher Education, Towards Preparing Professional and Humane Teacher. https://ncte.gov.in/website/PDF/NCFTE_2009.pdf
National Council of Educational Research and Training. (2005). National Curriculum Framework. https://ncert.nic.in/pdf/nc-framework/nf2005-english.pdf
Ontario Ministry of Education. (2009). Realizing the Promise of Diversity: Ontario’s equity and inclusive education strategy. http://www.edu.gov.on.ca/eng/policyfunding/equity.pdf
Parekh, B. (2008). The concept of multicultural education. In S. Modgil, G. K. Verma, K. Mallick, & C. Modgil (Eds.), Multicultural Education: The interminable debate (pp. 19-31). Falmer.
Perkins, M. & Mebert. J. (2005). Efficacy of multicultural education for student. Journal of cross cultural psychology, 36(4), 497-512.
Smith, E. B. (2009). Approaches to multicultural education in preservice teacher education: Philosophical frameworks and models for teaching. Multicultural Education, 16(3), 45-50.
Spindler, G. D. (1987). Beth Anne: A case study of culturally defined adjustment and teacher perceptions. In G. D. Spindler (Ed.), Education and cultural process: Anthropological approaches (2nd ed, pp. 230-244). Waveland Press.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 12 تیر 1399
  • تاریخ بازنگری: 11 اسفند 1399
  • تاریخ پذیرش: 09 مرداد 1400
  • تاریخ اولین انتشار: 01 فروردین 1401

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار