عنصر محتوا در برنامۀ درسی قرآن دورۀ اول ابتدایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم ‌انسانی، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی

2 استادیار سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی

چکیده

هدف از این پژوهش ارزشیابی عناصر محتوا شامل کتاب درسی، کتاب گویا، لوحۀ آموزشی مقوایی و کتاب راهنمای معلم در برنامۀ درسی آموزش قرآن دورۀ اول ابتدایی است. جامعۀ آماری پژوهشْ دانش‌آموزان، معلمان، کلاس‌های درس و مدارس دورۀ ابتدایی کل کشور است و با توجه به وسعت جامعۀ آماری روشِ نمونه‌گیری خوشه‌ای هدفمند انتخاب شد. حجم نمونه عبارت بودند از: چهار استان، 16 مدرسه، 48 کلاس درس، 353 معلم، 32 سرگروه آموزشی، 295دانش‌آموز. ابزارهای پژوهش شامل پرسش‌نامۀ کمّی نظرسنجی معلمان، فرم مصاحبۀ نیمه‌ساختارمند معلم، فرم مصاحبۀ ساختارمند با دانش‌آموز و فرم سؤال‌های جلسات هم‌اندیشی معلمان بود و در تحلیل داده‌ها از الگوی مثلث‌سازی استفاده شد. طبق یافته‌های این پژوهش، محتوای آموزش قرآن همسو با برخی اصول و اهداف مدنظر آموزش قرآن نیست. درواقع با توجه به اینکه در اصول برنامۀ درسی بر جذابیت محتوا تأکید شده، در تألیف کتاب‌های قرآن دورۀ اول ابتدایی این مسئله موردتوجه قرار نگرفته است که حاصل آن تحقق‌ نیافتن هدف انس و علاقه به قرآن است. معلمان در هر سه پایۀ اول تا سوم ابتدایی به بخش‌های مختلف محتوا (کتاب درسی، کتاب گویا، راهنمای معلم، لوحۀ آموزشی) نمرۀ زیر میانگین داده‌اند. درواقع ازنظرِ معلمان محتوای ارائه‌شده با وضع مطلوب فاصله دارد و نیاز به بازنگری اساسی دارد. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of the content of junior primary school Quran curriculum

نویسندگان [English]

  • Masoume Najafi Pāzoki 1
  • Seyyed Mohammad Delbari 2
1 (PhD), Organization for Educational Research and Planning (OERP)
2 (PhD), Organization for Educational Research and Planning (OERP)
چکیده [English]

The aim of this research was to evaluate the content elements including textbook, audio book, educational cardboards and teacher's manual in the Quran curriculum of the junior primary school. The research population included students, teachers, classrooms and primary schools of the whole country, and due to the extent of the research population, the purposeful cluster sampling method was used. The research sample consisted of four provinces, 16 schools, 48 ​​classrooms, 353 teachers, 32 educational group leaders and 295 students. The research tools included a quantitative teacher survey questionnaire, a semi-structured teacher interview form, a structured student interview form, and a question form for teachers' focus groups, and to analyze the data, the triangulation model was used. Findings showed that the content of the Quran education is not aligned with some principles and intended objectives of Quran education. In fact, considering that the principles of the curriculum emphasize the attractiveness of the content, this issue has not been taken into account in the compilation of the junior primary school Quran textbooks, which resulted in the non-fulfillment of the objective of developing familiarity and interest in the Quran. The teachers in each of the first to third grades have given below-mean scores to different parts of the content (textbook, audio book, teacher's manual, educational cardboards). In fact, according to the teachers, the presented content is far from the optimal and needs a fundamental revision.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Textbook
  • Audio Book
  • Educational Cardboard
  • Teacher's Manual
  • Junior Primary School
حسنی، محمد. (1390). ارزشیابی کتاب آموزش قرآن اول دبستان. پژوهشگاه مطالعات آموزش‌وپرورش، تهران.
حسنی، محمد. (1391). ارزشیابی از کتاب‌های درسی آموزش قرآن پایة دوم و ششم دبستان. پژوهشگاه مطالعات آموزش‌وپرورش، تهران.
خامنه‌ای، سید علی. (1385). بیانات مقام معظم رهبری در جمع معلمان در روز معلم. دفتر حفظ و نشر آثار مقام معظم رهبری.
خوش‌خلق، ایرج. (1388). گزارش ارزشیابی اجرای آزمایشی برنامة جدید قرآن در دانش‌آموزان پایة سوم ابتدایی. پژوهشگاه مطالعات آموزش‌وپرورش، تهران.
سعیدی رضوانی، محمود. (1378). مقایسة تأثیر دو شیوة آموزش قرآن: شیوة معمول و شیوة متکی به روخوانی فارسی بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان پایة اول ابتدایی در روخوانی قرآن و فارسی. پژوهشگاه مطالعات آموزش‌وپرورش، تهران.
شعبانی، زهرا. (1382). ارزشیابی از اجرای آزمایشی برنامه درسی آموزش قرآن پایة پنجم ابتدایی. پژوهشگاه مطالعات آموزش‌وپرورش، تهران.
شورای عالی آموزش‌وپرورش. (1391). برنامة درسی ملی جمهوری اسلامی ایران. وزارت آموزش‌وپرورش.
صفوی، محمدرضا. (1393). طراحی و ارزشیابی اثربخشی الگوی آموزش قرآن کریم در دورة ابتدایی [پایان‌نامة منتشرنشدة دکتری]. دانشگاه علامه طباطبایی، تهران.
طاهری، حسن. (1377). ارزشیابی برنامه درسی آموزش قرآن پایة اول ابتدایی. سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، تهران.
طاهری، حسن و دانشور، میترا. (1380). ارزشیابی از اجرای آزمایشی برنامة درسی آموزش قرآن پایة سوم ابتدایی. سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، تهران.
نباتی، رضا. (1387). سیر آموزش قرآن در دورة تحصیلی ابتدایی طی سال‌های 1357- 1385 [پایان‌نامه منتشر نشده کارشناسی ارشد]. دانشگاه آزاد اسلامی، تهران.
هومن، علی اکبر. (1379). گزارش نهایی طرح ملی ارزشیابی جامع اجرای آزمایشی برنامة آموزش قرآن در پایه‌های اول و دوم ابتدایی کشور در سال تحصیلی 79- 1378. پژوهشگاه مطالعات آموزش‌وپرورش، تهران.
Zarif, M. M. M., Nurfadilah, M., & Bhasah, A. (2014). Assessing Quranic Reading Proficiency in the j-QAF Programme. International Education Studies, 7(6), 1-8.