شناسایی آسیب های تر بیت شهروندی در برنامه درسی پنهان: نظام آموزش متوسطه نظری از دیدگاه معلمان زن شهر تهران و ارائه راهکارهایی برای بهبود وضعیت آن

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم تربیتی دانشکدة روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه شهید بهشتی؛ kourosh

2 کارشناس ارشد برنامه‌ریزی درسی؛‌

چکیده

یکی از مباحث مهم در حیطة مطالعات اجتماعی، مفهوم شهروندی است. این مفهوم در صدد اشاعة اصول اساسی دموکراسی در بین افراد جامعه است. از این منظر، مسائل تربیت شهروندی از اهمیت خاصی برخوردار است، به طوری که اغلب این مسائل نقش حیاتی را در فرایند تشکیل یک ملت و تحکیم پایه های دموکراسی بازی می کند و سبب می شوند بین نظام مدرسه و محیط اجتماعی – سیاسی کنش متقابل بوجود آید. نظام آموزش متوسطه از ابتدای قرن بیستم توجه خاصی به مفهوم شهروندی داشته است، چنان چه که از مهم ترین اهداف نظام تعلیم و تربیت، پرورش شهروندانی آگاه به حقوق و وظایف خود و همچنین متعهد در قبال جامعه باشد. بدون تردید مدارس در این عرصه نقش مهمی را دارا هستند و برنامه های درسی به گونه ای باید طراحی شوند که از یک سو دانش آموزان را درجهت رسیدن به چنین هدفی یاری دهند و از سوی دیگرعواملی را که مانع رسیدن به چنین هدفی می گردند شناسایی کرده و در جهت رفع آن ها بکوشند، چراکه برنامه های درسی (برنامه درسی پنهان) مدارس می توانند با ایجاد موانع برسر راه تربیت شهروندی حامل خطراتی باشند. مقاله حاضر از طریق بررسی ها و مطالعات میدانی در تلاش است تا ضمن شناسایی این آسیب ها، راهکارهایی را برای بهبود آن ها پیشنهاد نماید. در این راستا از طیف وسیعی از مطالعات انجام شده در حیطه شهروندی و تربیت شهروندی مدد گرفته شده است. این مطالعات برای جامعه ایرانی بومی سازی شده است و سرانجام آسیب های خطرآفرین در قلمرو برنامه های درسی مدارس (برنامه درسی پنهان) برای تربیت شهروندی شناسایی نموده که عبارت اند از جو اجتماعی با میانگین 3/27 و انحراف استاندارد 0/65، ساختار سازمانی با میانگین 3/47 و انحراف استاندارد 0/77، تعامل میان معلم و دانش آموز با میانگین3/57 و انحراف استاندارد 0/68. مقیاس میانگین ها با طیف سه درجه ای آسیب قوی، آسیب متوسط و آسیب ضعیف بیانگرآن است که سطح آسیب زایی مؤلفه جو اجتماعی در سطح قوی و سطح آسیب زایی دو مؤلفه دیگر در سطح متوسط می باشد. در پایان این نوشتار راهکارهایی برای مقابله و بهبود وضعیت تربیت شهروندی ارائه می دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Identifying the hidden curriculum threats to citizenship education: The case of secondary school education according to the female teachers viewpoints

نویسندگان [English]

  • Kourosh FathiVājargāh 1
  • Sakineh Chookadeh 2
1 Associate Professor of Shaheed Beheshti University, kourosh
2 MA in curriculum studies
چکیده [English]

Citizenship is one of the most important matters in the area of social studies. It disseminates the principles of democracy in the society. Citizenship education has a particular importance. It plays an essential role for organizing a society and strengthening democratic foundations. Citizenship education is also considered an interaction between school and society. The concept of citizenship has been mooted by high schools in different shapes from the early last century. Therefore we can say, an important task of each society is to educate knowledgeable and responsible citizens who participate in the affairs of their society. Undoubtedly, the schools have a very important role in this area and the curricula should be planned in order to help the students get to this aim. The curricula should also identify factors which prevent from getting to this aim and removing them. This is because, the curricula (hidden curriculum) can contain factors that obstruct the citizenship education aims. Based on the above ideas, this paper tries to identify these hidden curriculum factors and suggest solutions for its reformation. In this direction, it has been used from different researches in the area of citizenship and citizenship education. The results indicate that hidden curriculum factors that are dangerous for citizenship education are consisted in order: social atmosphere, organizational structure, and interaction between teacher and student. At the end, solutions have been suggested for reformation. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Citizenship
  • citizenship education
  • Hidden Curriculum Plan