تحلیل محتوای کتاب زیست شناسی سال دوم متوسطه نظام جدید بر اساس الگوی خلاقیت پلسک

نویسندگان

1 کارشناس ارشد برنامه ریزی آموزشی و کارشناس بهداشت آموزش وپرورش تنکابن،

2 دانشجوی دکترای مدیریت آموزشی دانشگاه علامه طباطبایی، دبیر پژوهشسرای علامه، آموزش‌وپرورش تنکابن ،

چکیده

پژوهش حاضر با دو هدف، یکی ارزیابی محتوای کتاب زیست شناسی سال دوم نظام جدید متوسطه، از دیدگاه الگوی آموزش خلاقیت پلسک، و دیگری شناسایی عواملی که می تواند در تدوین محتوای درسی زمینة تفکر و خلاقیت و ابداع را فراهم نماید صورت گرفته است. روش تحقیق از نوع تحلیل محتواست. جامعة آماری پژوهش کتاب زیست شناسی سال دوم متوسطه و ابزار پژوهش برای تحلیل، با توجه به یک طرح کدگذاری در چک لیستِ وارسی محتوا بود. این طرح کدگذاری بر مبنای شاخص های چرخة خلاقیت هدایت شدة «پلسک» تنظیم شد. در بررسیِ رواییِ صوری و محتوای چک لیست وارسی محتوا، از نظرات مدرسان علوم تربیتی و معلمان استفاده گردید و جهت پایایی ابزار از فرمول «ویلیام اسکات» استفاده شد. ضریب پایایی محاسبه شده 80/0 بود که مورد تأیید واقع شد. نتایج و تحلیل کمّی محتوای زیست شناسی سال دوم متوسطه با توجه به داده ها نشان می دهد که این محتوا بر بعد آمادگی ذهنی تأکید دارد و برخی از مؤلفه های بعد تخیّل و کاربرد مورد توجه و عنایت قرار گرفته است، به طوری که میزان رعایت مؤلفه ها بسیار اندک بوده و هماهنگی لازم در رعایت اکثر مؤلفه ها در همه ابعاد وجود ندارد. لذا پیشنهاد می گردد که با رعایت برخی مؤلفه ها در سازمان دهی و تدوین کتاب علوم زیستی دورة متوسطه فرایند آموزش خلاقیت و رشد آن را فراهم ساخت.  

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Content analysis of the new education system 2nd Grade high school Biology textbook based on the Plesk’s creativity education pattern

نویسندگان [English]

  • Mahboobeh Kāveh 1
  • Fereshte Hedāyati 2
1 MA in Educational Planning
2 PhD Candidate in Educational Planning at Allāmeh Tabātabāi University, (Corresponding author)
چکیده [English]

This research has been done to evaluate the content of the 2nd grade high school biology textbook according to Plesk’s creativity education pattern and to identify factors that can provide the background of thinking, creativity and innovation when developing the content of textbooks. The research method was content analysis. The research population and sample of this research was the 2nd grade high school Biology textbook and the research instrument was the checklist of content analysis, considering a coding scheme for checking. The coding scheme was set according to parameters of the Plesk’s directed creative cycle. Face and content validity of the mentioned checklist was checked using the viewpoints of education instructors and teachers. The reliability of the instrument was checked using »William Scott« formula. Reliability coefficient was calculated ) 0.80( showing that it has high reliability. Results of the quantitative content analysis of the2nd grade high school biology textbook indicated that the content focuses on the mental readiness and also some components of the imagination and the application has been considered. Findings showed that the observation of components was very little and there was no consistency in the observation of most components in all dimensions. It was suggested that observing some components in the development of high school biology textbooks, made the process of creativity education and its growth possible.

 

کلیدواژه‌ها [English]

  • content analysis
  • a Model of Creativity
  • biology
  • high school
اسمعیلی، پروانه. (1387). ارزیابی محتوای کتابهای درسی علوم تجربی پایة اول و دوم ابتدایی از نظر میزان ارتباط آنها با مهارتهای زندگی از دیدگاه صاحبنظران شهر تهران(پایاننامة منتشرنشده کارشناسی ارشد). دانشگاه علامه طباطبایی، تهران.
امامجمعه، سید محمدرضا. (1377). تحلیل محتوای کتابهای علوم تجربی پایه سوم و چهارم ابتدایی در سال تحصیلی 77-76 ( پایاننامة منتشرنشده کارشناسیارشد). دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
امیراحمدی، یونس و ایروانی، شهین و شرفی، محمدرضا. (1391). تحلیل محتوای کتاب علوم تجربی پایه پنجم ابتدایی بر مبنای الگوی حل مسئله دیویی. پژوهش در برنامهریزی درسی (دانش و پژوهش در علوم تربیتی-برنامهریزی درسی)، 9(35)، 86-95.
اوجانی، افسانه. (1387). تحلیل محتوای کتاب علوم تجربی پنج ابتدایی با توجه به اصول علمی برنامهریزی درسی و بررسی میزان انطباق آن با توانایی ذهنی کودکان 11-10 ساله(پایاننامة منتشرنشده کارشناسیارشد). دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، تهران.
بدریان، عابد و رستگار، طاهره. (1385). مطالعه تطبیقی استانداردهای آموزش علوم دورة آموزش عمومی ایران و کشورهای موفق در آزمون TIMSS، همایش نوآوری در برنامههای درسی دورة ابتدایی، دانشگاه شیراز، شیراز، انجمن مطالعات برنامة درسی  ایران، http://www.civilica.com/Paper.
حسنزاده، رمضان و ایمانیفر، پریسا. (1389). رابطه خلاقیت و عزتنفس با پیشرفت تحصیلی نوجوانان و جوانان. مجلة مطالعات جامعهشناختی جوانان، 1(3)، 55-65.
حسینی، سید عسگری .(1388). بررسی اثربخشی الگوی انجام فعالیتهای آزمایشگاهی یادگیری محور در آموزش شیمی دوره متوسط(پایاننامة منتشرنشده کارشناسیارشد). دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران.
زیبا وب .(1393). خلاقیت چیست و چگونه میتوان دانشآموزان را خلاق بار آورد؟ پیشنهاداتی برای معلمان جهت خلاقیت دانشآموزان. قابل بازیابی در http://www.zibaweb.com/amoozesh.htm.
سرمد، زهره و بازرگان، عباس و حجازی، الهه. (1388). روشهای تحقیق در علوم رفتاری( چاپ شانزدهم). تهران: نشر آگه.
سلیمانپور، جواد. (1386). مهارتهای تدریس نوین. تهران: نشر احسن.
سلیمانی، افشین. (1384). کلاس خلاقیت( چاپ دوم). تهران: انتشارات انجمن اولیاء و مربیان.
سیف، علیاکبر (1379). روانشناسی تربیتی( چاپ پنجم). تهران: انتشارات آگاه.
سیف، علیاکبر (1388). روانشناسی پرورشی نوین، روانشناسی یادگیری و آموزش( چاپ پنجم). تهران: انتشارات دوران.
شریفی، علیاکبر و داوری، رقیه .(1388). مقایسه تأثیر سه روش پرورش خلاقیت در افزایش خلاقیت دانشآموزان پایة دوم راهنمایی. مجلة روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، 15(1)، 57-62.
فرجاللهی، مهران و موسوی، سید علیمحمد و تاجی، پروانه .(1389). شناسایی عوامل مؤثر در پرورش خلاقیت دانشآموزان مقطع راهنمایی از دیدگاه دبیران، مدیران و کارشناسان آموزش ادارة منطقه شش آموزشوپرورش استان تهران. دوفصلنامة تفکر و کودک، 1(2)، 83-100.
عصاره، علیرضا و احمدی، غلامعلی و شهمیر، سامیه .(1392). تحلیل محتوای کتابهای علوم تجربی دور ه راهنمایی با توجه به مراحل و اصول آموزش خلاقیت پلسک. فصلنامة ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 3(1)، 127-154.
قاسمی، فرشید، جهانی، جعفر. (1387)، ارزیابی اهداف و محتوای کتابهای علوم تجربی علوم تجربی دورة ابتدایی. فصلنامة مطالعات برنامة درسی، 3(10)، 39-64.
مفیدی، فرخنده .(1390). مدیریت مراکز پیشدبستانی(چاپ نهم). تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
ملکی، حسن و افشارکهن، زهرا و نوروزی، بهزاد(1391). ارزیابی محتوای کتب علوم تجربی دوره راهنمایی از دیدگاه الگوی آموزش خلاقیت پلسک. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 1(4)، 121-147.
معروفی، یحیی و یوسفزاده، محمدرضا .(1388). تحلیل محتوا در علوم انسانی. همدان: نشر سپهر دانش.
مؤمنی مهموئی، حسین و اوجی نژاد، احمدرضا .(1389). تأثیر بهکارگیری الگوی تدریس بدیعهپردازی بر پرورش خلاقیت دانشآموزان در درس انشاء. مجلة روانشناسی تربیتی، 1(2)، 95-107.
یزدانی، محمدابراهیم .(1384). رشد و شکوفایی خلاقیت کودکان. گاهنامه معلم مشاور، آموزشوپرورش استان مازندران.
یونسکو. (1378). آموزشوپرورش برای قرن بیست و یکم در منطقه آسیا – اقیانوسیه آرام گروه مترجمان (سرپرست: علی رؤوف). تهران: پژوهشگاه تعلیموتربیت.( اثر اصلی در سال 1993 چاپ شده است).
Chávez-Eakle, R. A. (2010). The relevance of creativity in education. New Horizons for Learning, 8(1), 1-9.
Daud, A. M., Omar, J., Turiman, P., & Osman, K. (2012). Creativity in science education. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 59, 467-474.
Sharp, C. (2002). Developing Young Children’d Creativity Through the Arts: What’s does research have to offer? Paper Presented to an Invitational Seminar. Retrieved from http://www.nfer.ac.uk/publications/44420/44420_home.cfm.
Spencer, E., Lucas, B., & Claxton, G. (2012). Progression in creativity-developing new forms of assessment: Final Research Report. Newcastle: CCE.
Plsek, Paul. & Associates, Inc. (Mrch, 2017). Directed creativity Cycle. Retrieved from Directed Creativity. Com.