تدوین الگوی ارائهٔ خدمات آموزشی‌وپرورشی به فرزندان دانش‌آموز شهدا و جانبازان و ایثارگران در ایران

کفراشی, محمد حسین; حسن مرادی, نرگس; معظمی, مجتبی

doi:10.22034/jei.2023.344829.2356

تدوین الگوی ارائهٔ خدمات آموزشی‌وپرورشی به فرزندان دانش‌آموز شهدا و جانبازان و ایثارگران در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی، دانشکدهٔ علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران‌شمال، تهران

² دانشیار، گروه مدیریت آموزشی، دانشکدهٔ علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران‌شمال، تهران، ایران

³ استادیار، گروه مدیریت آموزشی، دانشکدهٔ علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران ‌شمال، تهران، ایران

10.22034/jei.2023.344829.2356

چکیده

این پژوهش با هدف طراحی و تدوین الگویی برای ارائهٔ خدمات آموزشی‌ و پرورشی به فرزندان دانش‌آموز شهدا و جانبازان و ایثارگران در ایران اجرا شده است. برای تحقق این هدف، از روش پژوهش نظریهٔ داده‌بنیاد استفاده شد. جامعهٔ آماری پژوهش عبارت‌اند از: 1. کلیهٔ اسناد و دستورالعمل‌ها شامل فرمان امام خمینی (ره)، دستور رهبر معظم انقلاب، مجموعهٔ مصوبات شورای عالی آموزش‌وپرورش، اساسنامهٔ مدارس شاهد، اساسنامهٔ طرح شاهد و ایثارگران، قانون جامع ایثارگران، آیین‌نامهٔ مادهٔ 67 قانون جامع خدمات‌رسانی به ایثارگران، شیوه‌نامهٔ انتخاب و سامان‌دهی نیروی انسانی به مدارس شاهد، برنامهٔ ششم توسعهٔ کشور، دستورالعمل آموزشی ‌و پرورشی طرح پراکندهٔ شاهد و دستورالعمل برنامهٔ هفتگی و ساعت کار آموزشی ‌و پرورشی مدارس شاهد؛ 2. مبانی نظری (پژوهش‌ها و مقاله‌ها و کتاب‌ها) و استفاده از حداکثر ممکن پژوهش‌ها و مقاله‌ها و کتاب‌ها؛ 3. هفتاد نفر از متخصصان و مدیران ارشد و میانی و دست‌اندرکاران. برای گردآوری داده‌ها و اطلاعات در بخش اسناد و همچنین مبانی نظری از سیاهۀ بررسی اسنادی و در بخش متخصصان و دست‌اندرکاران از فرم مصاحبه استفاده شد. برای تحلیل داده‌های پژوهش از تحلیل محتوای کیفی و رعایت قواعد مقوله‌بندی و نرم‌افزار مکس کیودی‌ای‌ 12 استفاده شد. براساس یافته‌های پژوهش، تعداد 426 کد باز شناسایی و در قالب 85 کد محوری و هفت کد انتخابی تقسیم‌بندی شد که عبارت‌اند از: خدمات آموزشی، خدمات پرورشی ‌فرهنگی، خدمات مشاوره‌ای و روان‌شناختی، خدمات تربیت‌بدنی و تندرستی، خدمات مالی، خدمات نیروی انسانی و خدمات فضا و تجهیزات. در این مقاله، متناسب با این ویژگی‌ها، الگوی مفهومی ارائهٔ خدمات آموزشی ‌و پرورشی به فرزندان دانش‌آموز شهدا و جانبازان و ایثارگران در ایران و همچنین تقسیم وظایف دستگاه‌های مرتبط ترسیم شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Developing a model for providing education and training services to children of martyrs, veterans and self-sacrificers as students in Iran

نویسندگان [English]

Mohammad Hosein Kafrāshi ¹
Narges Hasan Morādi ²
Mojtabā Moazzami ³

¹ , PhD Candidate in Educational Management at Islāmic Āzād University (North Tehran Branch), Tehran, Iran

² (PhD), Islāmic Āzād University (North Tehran Branch), Tehran, Iran

³ (PhD), Islāmic Āzād University (North Tehran Branch), Tehran, Iran

چکیده [English]

This research has been carried out with the aim of designing and developing a model for providing educational services to the children of martyrs, veterans and sacrificers as students in Iran. To achieve this goal, the grounded theory method was used. The research population included 1- all documents and instructions including Imām Khomeini's orders, the order of supreme leader of the revolution, the set of approvals of the supreme council of education, statutes of Shāhed schools, the statutes of the Shāhed and sacrificers' project, the comprehensive law of sacrificers, regulation of article 67 of the comprehensive law of service to sacrificers, manual for selection and organization of human resources for Shāhed schools, the sixth development plan of the country, educational instruction of Shāhed scattered plan and instruction of weekly program and educational working hours of Shāhed schools, 2. Theoretical foundations (researches, articles and books) and using as many researches, articles and books as possible, 3- Specialists, senior and middle managers, and hands-on workers. 70 people were selected as the research sample. To collect data in the document section as well as theoretical foundations, a documentary review checklist was used, and an interview form was used in the experts and practitioners' section. To analyze the research data, qualitative content analysis, observance of categorization rules and Max QDA12 software were used. Based on the findings, 426 open codes were identified in the form of 85 axial codes and 7 selected codes including educational services, educational-cultural services, counseling and psychological services, physical education and health services, financial services, human resources services and space and equipment services. In accordance with these characteristics, in this paper, a conceptual model of providing educational services to the children of martyrs, veterans and sacrificers as students in Iran and also the division of duties of related institutions were drawn.

کلیدواژه‌ها [English]

Conceptual Model
Sacrificer
Educational services
Veteran
Martyrs

مراجع

احمدزاده، غلامحسین و ملکیان، آزاده. (1382). مقایسة پرخاشگری و اضطراب و رشد اجتماعی در فرزندان نوجوان جانبازان (PTSD) و نوجوانان غیرفرزند جانباز شهرستان اصفهان. یافته، ۵(19)، 67-63.
اسماعیلی، مریم. (1394). مقایسة اثربخشی مداخلة متمرکز بر تروما و آموزش مهارت‌های اجتماعی بر توانایی و مشکلات رفتاری دختران شاهد و ایثارگر. پژوهش‌های علوم شناختی و رفتاری، 5(2)، 127-142.
آهنچیان، محمدرضا. (1392). مدیریت کیفیت در مدارس شاهد و ایثـارگر: بررسی عوامل بازدارنده و پیش‌برندة کیفیت خدمات آموزشی و معرفی مدل مطلوب. پژوهش‌های آموزش و یادگیری، 20(3)، 217 ـ 230.
بازرگان هرندی، عباس. (1393). ارزشیابی آموزشی. سمت.
جانعلی‌زاده‌چوب‌بستی، ‌حیدر و پازوکی‌نژاد، زهرا. (1394). تحلیلی جامعه‌شناختی از پنهان‌سازی هویت ایثارگری در دانشگاه مازندران. مطالعات ملی، 62(16)، 37-58.
جوکار، عبدالرسول و کرمی، باباجان. (1380). بررسی میزان مطالعه و کتاب‌خوانی فرزندان شاهد شیرازی در مدارس متوسطة شاهد و دانشگاه‌های دولتی شیراز و ارائة راهکارهای مناسب در تقویت آن. دانشور، 9(36)، 35-44.
جهان‌تاب، اسحاق. (1397). بررسی رابطة مهارت‌های سه‌گانة معلمان طرح پراکنده با انگیزش پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان طرح پراکندة شاهد منطقة شانزده آموزش‌وپرورش شهر تهران سال 97-96 [پایان‌نامة کارشناسی ارشد]. دانشگاه آزاد واحد شهرری.
داریاپور، زهرا.، کتابی، محمود و طالبی، هوشنگ. (1377). جایگاه سنت و مدرنیته در نظام ارزشی جوانان و بزرگ‌سالان شهر تهران. روانشناسی بالینی و شخصیت، 1(1)، 25-40.
رزاقی، محمدرضا. (1396). دستور دفتر مقام معظم رهبری جهت مشکلات مدارس شاهد. پایگاه داده: isna. ir/xd2M4n
سرایداران، محمدحسین.، سپهری‌منش، مرضیه.، شکری زاده، طاهره و موسوی، سیدمحمدهادی. (1396). گذری بر سرنوشت سربازان جنگ در ملل مختلف. نامة پارسی.
سلطانی، مریم و درتاج، فریبرز. (1397). مقایسة اضطراب اجتماعی و عزت‌نفس دانش‌آموزان شاهد و غیرشاهد، آموزش. مشاوره و روان‌درمانی، 7(28)، 29-19.
شاوردی، تهمینه. (1386). چگونگی خدمات‌رسانی به بازماندگان و قربانیان جنگ در سایر ملل. https://navideshahed. com/fa/news/35215
شورای عالی انقلاب فرهنگی. (1385). اساسنامة طرح شاهد. https://sccr. ir/pro/1860
ضیایی، عبدالحمید. (1391). بررسی تحلیلی‌تطبیقی عملکرد سازمان‌های جهانی و کشورها در خدمت‌رسانی به خانواده‌های قربانیان جنگ. پژوهشگاه علوم و معارف اسلامی دفاع مقدس. http://www. dsrc. ir/View/article. aspx?id=3262
عبادی، رحیم. (1374). تعلیم و تربیت فرزندان شاهد از دیدگاه حضرت امام خمینی. مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
فرشاد، محمدرضا.، کلانترکوشه، سید محمد و فرح‌بخش، کیومرث .( 1394). اثربخشی آموزش آرامش روان‌شناختی مبتنی بر آموزه‌های اسلامی بر بهزیستی روان‌شناختی دانش‌آموزان پسر مدارس شاهد. اسلام و سلامت، 1(4)، 48-41.
کفراشی، محمدحسین.، حسن‌مرادی، نرگس و معظمی، مجتبی. (1401). بررسی تطبیقی ارائة خدمات آموزشی ‌و پرورشی به فرزندان شهدا، جان‌باختگان، جانبازان و رزمندگان در کشورهای مختلف. مطالعات آموزشی و آموزشگاهی، 11(2)، 625-653.
کاظمی، آمنه سادات.، بنی‌جمالی، شکوه‌السادات.، احدی، حسن و فرخی، نورعلی. (1391). بررسی اثربخشی آموزش راهبردهای شناختی‌رفتاری در کاهش علائم اختلال استرس پس از ضربة ثانویه (STSD) و مشکلات روان‌شناختی همسران جانبازان مبتلابه PTSD مزمن ناشی از جنگ تحمیلی. علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی، 22(2)، 122-129.
مجلس شورای اسلامی. (1392). قانون جامع خدمات‌رسانی به ایثارگران. https://rc. majlis. ir/fa/law/show/840522
مجلس شورای اسلامی. (1396). قانون برنامة ششم توسعة اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران.
https://rc. majlis. ir/fa/law/show/1014547
محمدخانی، شهرام.، حسنی، جعفر.، اکبری، مهدی و یزدان‌پناه، انسیه. (1398). نقش واسطه‌ای راهبردهای تنظیم هیجان در رابطة بین باورهای فراشناختی و سبک‌های دل‌بستگی با رفتارهای پرخطر فرزندان نوجوان جانبازان اعصاب و روان جنگ ایران و عراق. روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران، 25(4)، 396-411.
مروت، برزو و نظری، خسرو. (1400). تکریم رزمندگان و بازماندگان جنگ در ایران و سایر ملل. انتشارات دانشگاه فرهنگیان.
معدنی‌، سعید و پیرخائفی، علیرضا. (1381). بررسی چگونگی تکریم از رزمندگان و ایثارگران جنگ در سایر ملل‌. نشر شاهد.
وزارت آموزش وپرورش. (1390). دستورالعمل برنامة هفتگی و ساعات کار مدارس شاهد. https://shahed. medu. ir/fa/pages/3008
وزارت آموزش و پرورش. (1393). دستورالعمل طرح پراکندة شاهد. https://shahed. medu. ir/fa/pages/2429
وزارت آموزش و پرورش. (1393). دستورالعمل سامان‌دهی نیروی انسانی طرح شاهد. https://shahed. medu. ir/fa/pages/3008
وزارت آموزش و پرورش. (1396). مجموعة مصوبات شورای عالی آموزش‌وپرورش. https://www. sce. ir
وزارت آموزش‌ و پرورش. (1389). دبیرخانة شورای عالی آموزش‌وپرورش. https://www. Sce. ir
هولستی، آل. آر. (1373). تحلیل محتوا در علوم اجتماعی و انسانی (ترجمة نادر سالارزاده امیری). انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی
هومن، حیدرعلی. (1385). راهنمای عملی پژوهش کیفی. سمت.
Creswell, J. W., Klassen, A. C., Plano Clark, V. L., & Smith, K. C. (2011). Best practices for mixed methods research in the health sciences. Office of Behavioral and Social Sciences Research. https://www.csun.edu/sites/default/files/best_prac_mixed_methods.pdf.
Denov, M., & Shevell, M. C. (2019). Social work practice with war-affected children and families: the importance of family, culture, arts, and participatory approaches. Journal of family social work, 22(1), 1-16. https://doi.org/10.1080/10522158.2019.1546809
Elliott, T. R., & Shewchuk, R. M. (1995). Social support and leisure activities following sever physical disability: testing the mediating effects of depression. Basic and Applied Social Psychology, 16(4), 471-487.
Forrest, W., Edwards, B., & Daraganova, G. (2018). The intergenerational consequences of war: anxiety, depression, sociality, and mental health among the children of war veterans. International Journal of Epidemiology, 47(4), 1060-1067.
Hughes, A. A., Furr, J. M., Sood, E. D., Barmish, A. J., & Kendall, P. C. (2009). Anxiety, mood, and substance use disorders in parents of children with anxiety disorders. Child Psychiatry and Human Development, 40(3), 405-419.
Johnson, B. (1990). The investigation of fathers on interaction and effects on children personality. Mental Health and Family, 45(3), 24-35.
Karam, E. G., Fayyad, J., Karam, A. N., Tabet, C. C., Melhem, N., Mneimneh, Z., & Dimassi, H. (2008). Effectiveness and specificity of a classroom-based group intervention in children and adolescents exposed to war in Lebanon. World Psychiatry, 7(2), 103-109
Killam, W. K., & Degges-White, S. (2018). Understanding the education-related needs of contemporary male veterans. Adultspan Journal, 1(2), 81-96.
Kinney, A. R., Graham, J. E., & Eakman, A. M. (2020). Factors distinguishing veterans participating in supported education services from veterans on campus: Evidence supporting modifiable intervention targets. Psychiatric Rehabilitation Journal, 43(3), 261–269. https://doi.org/10.1037/prj0000399.
Lauraferd, J., Friedlander, J. R., & Cribbie, R. (2017). Social support, self- esteem, and stress as predictors of adjustment to university among first-year undergraduates. College Student Development, 48(3), 295-274.
Marshall, C. & Rossman, G. (2006). Designing qualitative research (4th Ed). Sage.
Perkins, D. F., Aronson, K. R., Morgan, N. R., Bleser, J. A., Vogt, D., Copeland, L. A., . . . & Gilman, C. (2020). Veterans’ use of programs and services as they transition to civilian life: Baseline assessment for the Veteran Metrics Initiative. Journal of Social Service Research, 46(2), 241-255.
Rattray, N. A., True, G., Natividad, D. M., Salyers, M. P., Frankel, R. M., & Kukla, M. (2019). The long and winding road
to postsecondary education for US veterans with invisible injuries. Psychiatric rehabilitation journal, 42(3), 284-295.
Shenoda, S., Kadir, A., Pitterman, S., Goldhagen, J., Suchdev, P. S., Chan, K. J. . . . & Arnold, L. D. (2018). The effects of armed conflict on children. Pediatrics, 142(6), 23–36.
Thabet, A. A., Tawahina, A. A., El Sarraj, E., & Vostanis, P. (2008). Exposure to war trauma and PTSD among parents and children in the Gaza strip. European Child & Adolescent Psychiatry, 17(4), 191-199.