ارزشیابی کارایی بیرونی برنامه های درسی رشته های منتخب شاخه های فنی وحرفه ای و کاردانش: وضعیت اشتغال فارغ التحصیلان پسر

نویسندگان

1 دانشجوی دکترا مطالعات برنامة درسی دانشگاه خوارزمی

2 دانشیار گروه مطالعات برنامة درسی دانشگاه خوارزمی

3 دانشیار گروه پژوهشی آموزش‌های فنی‌وحرفه‌ای پژوهشگاه مطالعات آموزش‌وپرورش

4 دانشیار مطالعات برنامة درسی دانشگاه مالایا، مالزی

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تعیین کارایی بیرونی رشته های منتخب شاخه های فنی وحرفه ای و کاردانش انجام شد. برای انجام پژوهش 400 فارغ التحصیل رشته های الکتروتکنیک، برق صنعتی، حسابداریِ بازرگانی و حسابداریِ مالی استان تهران به صورت تصادفی چندمرحله ای انتخاب و داده های مورد نیاز با استفاده از پرسش نامة محقق ساخته و مصاحبه گردآروی شد و مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. این تحقیق از نوع پژوهش ارزشیابی است. یافته ها نشان می دهد که بر اساس تعریف مرکز آمار، 82 درصد فارغ التحصیلان شاغل و 18 درصد آنان بیکارند. با توجه به پایین بودن شانس اشتغال دیپلمه ها، اغلب فارغ التحصیلان فنی وحرفه ای و کاردانش ترجیح می دهند به تحصیل ادامه دهند. دو سوم شاغلان در مشاغل غیرمرتبط اشتغال دارند. مشاغل بیشتر افراد آزاد و در زمینه های خرید و فروش و بخش خدمات است، یعنی رابطة معناداری بین تحصیلات و اشتغال وجود ندارد. اغلب شاغلان روزمزد، ماهیانه و قراردادی هستند. اکثر آنان شغل خود را از طریق مداخلة دوستان و آشنایان پیدا کرده اند و یا در کسب و کارهای خانوادگی و بستگان شاغل شده اند. کارورزی و کارآموزی به خوبی انجام نمی شود و نقش مؤثری در اشتغال ندارد. فارغ التحصیلان مورد مطالعه بیکاری و اشتغال غیرمرتبط را بیشتر ناشی از کم بودن فرصت های شغلی و نداشتن آموزش عملی کافی و متناسب با نیاز بازار کار دانسته اند. به نظر می رسد برنامه های درسی مورد مطالعه کارایی قابل قبولی از نظر اشتغال به ویژه اشتغال مرتبط و مسائل مربوط به آن ندارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluating the external efficiency of technical and vocational curriculum in the selected fields: The status of male graduates employment

نویسندگان [English]

  • Mahmood Barzegar 1
  • Majid Aliasgari 2
  • Ahad Navidi 3
  • Mohammad Attārān 4
1 PhD Candidate in Curriculum Studies at Khārazmi University, (Corresponding Author)
2 (PhD), Khārazmi University
3 (PhD), Research Institute for Education (Ministry of Education)
4 (PhD), University of Mālāyā, Malaysia
چکیده [English]

This research aimed at determining the exterior efficiency of technical and vocational curriculum in the selected fields. So, 400 graduates of electro-technic, industrial electronic, commercial accounting and financial accounting of Tehran province were randomly selected using multistage cluster sampling method. The required data were collected using researcher-made questionnaire and interview and then they were analyzed. It was an evaluative study. Findings showed that according to the definitions of the Iranian Center for Statistics, 82 percent of graduates are employed and 18 percent are unemployed. Because of low chance of employment with a diploma, most of technical and vocational graduates prefer to continue their education. About two thirds of the employed graduates have an unrelated job and there is no meaningful relationship between their education and employment. Graduates mostly have jobs related to the areas of sales and services. Most of the jobs are daily-paid, monthly-paid or paid by contracts. They mainly find jobs through the intervention of friends and relatives, or they work in their paternity, family and relatives’ business. Internship and apprenticeship of technical and vocational education are not effective and do not contribute to the employment of graduates. Graduates believe that the main reason of unemployment and the unrelated employment is the lack of job opportunities and lack of adequate and up-to-date training related to the job market needs. It seems that the mentioned curriculum does not have acceptable exterior efficiency in terms of employment, especially related employment and other related issues.

کلیدواژه‌ها [English]

  • evaluation
  • Exterior Efficiency
  • technical and vocational
  • employment
  • Graduated
ارنشتاین، آلن سی، و هانکینز، فرانسیس پی. (1392). مبانی، اصول و مسائل برنامة درسی، (ترجمة قدسی احقر). تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات. (اثر اصلی در سال 2004 چاپ شده است).
امینی، حسن. (1383). بررسی کارایی بیرونی و اثربخشی فارغ‌التحصیلان رشتة ساخت و تولید در سال‌های 75 تا 78. در نعمت‌اله متین، احد نویدی، نصرت اله بدری و احمد رمضانی (گردآوری‌کنندگان)، چکیدة تحقیقات آموزش فنی‌وحرفه‌ای (جلد پنجم، صص. 29-36). تهران: پژوهشگاه مطالعات آموزش‌وپرورش، گروه پژوهشی آموزش‌های فنی‌وحرفه‌ای.
اکرامی، حمید. (1380). بررسی میزان کارایی بیرونی هنرستان‌های فنی‌وحرفه‌ای و دبیرستان‌های کاردانش استان گلستان-مورد فارغ‌التحصیلان 78-76. در احد نویدی، محمدعلی اسماعیلی، محمد صنوبری و محمود برزگر(گردآوری‌کنندگان)، چکیدة تحقیقات آموزش فنی‌وحرفه‌ای (جلد سوم، صص. 197-206). تهران: پژوهشکده تعلیم‌وتربیت، گروه پژوهشی آموزش‌های فنی‌وحرفه‌ای.
ایرانی، یوسف. (1381). تناسب شغلی فارغ‌التحصیلان پسر نظام جدید فنی‌وحرفه‌ای سال‌های 76-74 در استان قم. در احد نویدی، محمدعلی اسماعیلی، محمد صنوبری و محمود برزگر (گردآوری‌کنندگان)، چکیدة تحقیقات آموزش فنی‌وحرفه‌ای (جلد سوم، صص. 155-161). تهران: پژوهشکدة تعلیم‌وتربیت، گروه پژوهشی آموزش‌های فنی‌وحرفه‌ای.
بازرگان، عباس. (1394). ارزشیابی آموزشی. تهران: انتشارات سمت.
برزگر، محمود و نویدی، احد. (1383). بررسی وضعیت اشتغال فارغ‌التحصیلان رشته‌های نقشه‌کشی ساختمان و حسابداری شاخة کاردانش. تعلیم‌وتربیت، 1(77)، 113-152.
برزگر، محمود و زین آبادی، حسن رضا. (1394). ارزشیابی برنامة درسی اجراشده و کسب‌شدة رشتة مکانیک خودرو شاخة فنی‌وحرفه‌ای. نوآوری‌های آموزشی، 14(56)، 79-99.
پینگ‌چونگ، یو. (1382). بازده سرمایه‌گذاری در آموزش فنی‌وحرفه‌ای در کشورهای در حال توسعه. دانشنامة اقتصاد آموزش‌وپرورش: رابطة آموزش و بازار کار و اقتصاد آموزش فنی‌وحرفه‌ای (ترجمة عبدالحسین نفیسی). تهران: انتشارات پژوهشکده تعلیم‌وتربیت. (اثر اصلی در سال 1995 چاپ شده است)
جلالی‌پور، یاور. (1379). بررسی وضعیت اشتغال فارغ‌التحصیلان شاخة کاردانش شهرستان‌های تهران در سه سال گذشته ورودی‌های 73-1372 (طرح پژوهشی). اداره کل آموزش‌وپرورش شهرستان‌های استان تهران.
حسن‌ور، حسن. (1380). بررسی جایگاه اشتغال دانش آموختگان شاخه‌های فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش استان اردبیل. در احد نویدی، محمدعلی اسماعیلی، محمد صنوبری و محمود برزگر (گردآوری‌کنندگان)، چکیدة تحقیقات آموزش فنی‌وحرفه‌ای (جلد سوم، صص. 197-206). تهران: پژوهشکده تعلیم‌وتربیت، گروه پژوهشی آموزش‌های فنی‌وحرفه‌ای.
حق‌پرست، نبی الله. (1377). بررسی وضعیت شغلی و کارایی فارغ‌التحصیلان شاخة کاردانش و عوامل مؤثر بر آن، استان مازندران ورودی‌های 72-1371. در احد نویدی، علی اکبر پیمان، اقبال قاسمی پویا و محمود برزگر (گردآوری‌کنندگان)، چکیدة تحقیقات آموزش فنی‌وحرفه‌ای (جلد دوم، صص. 199-202). تهران: پژوهشکده تعلیم‌وتربیت، گروه پژوهشی آموزش‌های فنی‌وحرفه‌ای.
حنیفی، عطاالله. (1380). بررسی رابطة آموزش‌های رسمی مهارتی شاخة کاردانش با اشتغال فارغ‌التحصیلان در سال‌های 72 تا 74 استان کردستان ( طرح پژوهشی). سنندج: اداره کل آموزش‌وپرورش استان کردستان.
خانی، علی. (1380). بررسی وضعیت و عوامل مرتبط با اشتغال دانش آموختگان شاخة کاردانش استان خراسان. در نعمت‌اله متین، احد نویدی، نصرت اله بدری و احمد رمضانی(گردآوری‌کنندگان)، چکیدة تحقیقات آموزش فنی‌وحرفه‌ای (جلد پنجم، صص. 259-263). تهران: پژوهشگاه مطالعات آموزش‌وپرورش، گروه پژوهشی آموزش‌های فنی‌وحرفه‌ای.
شریعت‌زاده، مهدی. (1380). بررسی علایق تحصیلی و شغلی و وضعیت اشتغال فارغ‌التحصیلان هنرستان‌ها و مراکز آموزش کشاورزی در ایران. در احد نویدی، محمود برزگر، محمدعلی اسماعیلی و نصرت الله بدری (گردآوری‌کنندگان)، چکیدة تحقیقات آموزش فنی‌وحرفه‌ای (جلد چهارم، صص. 201-203). تهران: پژوهشگاه مطالعات آموزش‌وپرورش، گروه پژوهشی آموزش‌های فنی‌وحرفه‌ای.
شریف، مصطفی؛ نیکخواه، محمد و نیلی، محمدرضا. (1386). کارایی بیرونی شاخة فنی‌وحرفه‌ای آموزش متوسطه شهرستان شهرکرد بر مبنای دو شاخص اشتغال و ادامه تحصیل فارغ‌التحصیلان. دانشور رفتار، 14(27)، 55-66.
شهرکی، عباسعلی. (1387). بررسی وضعیت اشتغال فارغ‌التحصیلان هنرستان‌های کاردانش در استان گلستان. در احد نویدی، نعمت‌اله متین و مجید ثقفی(گردآوری‌کنندگان). چکیدة تحقیقات آموزش فنی‌وحرفه‌ای (جلد ششم، صص. 156-157). تهران: پژوهشگاه مطالعات آموزش‌وپرورش، گروه پژوهشی آموزش‌های فنی‌وحرفه‌ای.
عطاریان، نادر. (1380). بررسی وضعیت و عوامل مرتبط با اشتغال دانش‌آموختگان شاخة کاردانش مشهد( طرح پژوهشی). مشهد: اداره کل آموزش‌وپرورش استان خراسان.
فتح آبادی، محمدباقر. (1380). بررسی وضعیت اشتغال دانش آموختگان سال‌های 1374 تا 1376 شاخة کاردانش استان مرکزی (طرح پژوهشی). اراک: اداره کل آموزش‌وپرورش استان مرکزی.
قاسمی پویا. (1389). ارزشیابی از برنامة درسی رشته الکتروتکنیک شاخة فنی‌وحرفه‌ای درسال تحصیلی 89-1388 (طرح پژوهشی). تهران: مؤسسة پژوهشی برنامه‌ریزی درسی و نوآوری‌های آموزشی، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی.
کاوسی، طهماسب. (1387). رابطة آموزش‌های کاردانش و فنی‌وحرفه‌ای با اشتغال در استان آذربایجان شرقی. دو فصلنامة مدیریت و برنامه‌ریزی در نظام‌های آموزشی، 1(1)،83-93.
کیامنش، علیرضا. (1392). الگوی ارزشیابی سیپ. دانشنامه ایرانی برنامة درسی، محور 7 ارزشیابی.برگرفته از  سایت پژوهشگاه مطالعات وزارت آموزش‌وپرورش.
لرستانی، ایرج. (1381). بررسی وضعیت اشتغال فارغ‌التحصیلان کاردانش استان کرمانشاه (طرح پژوهشی). کرمانشاه: اداره کل آموزش‌وپرورش استان کرمانشاه.
متین، نعمت‌اله. (1389). بررسی کارایی بیرونی رشته‌های حسابداری و کامپیوتر شاخة کاردانش در شهر تهران. در احد نویدی، نعمت‌اله متین و مجید ثقفی(گردآوری‌کنندگان)، چکیدة تحقیقات آموزش فنی‌وحرفه‌ای (جلد ششم، صص. 102-106). تهران: پژوهشگاه مطالعات آموزش‌وپرورش، گروه پژوهشی آموزش‌های فنی‌وحرفه‌ای.
مرکز آمار ایران. (1395). نتایج آمارگیری نیروی کار زمستان 1395. تهران: ریاست جمهوری، سازمان برنامه و بودجه، مرکز آمار ایران.
مولدر، ام. (1382). آموزش و تربیت فنی‌وحرفه‌ای: بهبود اثربخشی هزینه در کشورهای در حال توسعه. دانشنامه اقتصاد آموزش‌وپرورش: رابطه آموزش و بازار کار و اقتصاد آموزش فنی‌وحرفه‌ای (ترجمة عبدالحسین نفیسی). تهران: انتشارات پژوهشکده تعلیم‌وتربیت. (اثر اصلی در سال 1995 چاپ شده است).
میرهادی، سیدمهدی. (1386). بررسی کارایی درونی و بیرونی هنرستان‌های فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش شاهین شهر در سال‌های 1383 تا 1387 . نعمت‌اله متین، احد نویدی، نصرت اله بدری و احمد رمضانی (گردآوری‌کنندگان)، چکیده تحقیقات آموزش فنی‌وحرفه‌ای (جلد پنجم، صص237-242). تهران: پژوهشگاه مطالعات آموزش‌وپرورش، گروه پژوهشی آموزش‌های فنی‌وحرفه‌ای.
نفیسی، عبدالحسین. (1379). بررسی نارسایی‌های ارتباط نظام آموزش‌وپرورش و بازار کار و ارائة راه حل‌های اصلاحی. تهران: انتشارات مدرسه.
نفیسی، عبدالحسین. (1390). بررسی چگونگی و میزان ارتباط آموزش‌های فنی‌وحرفه‌ای رسمی با محیط کار و مهارت‌های شغلی (طرح پژوهشی). تهران: پژوهشکدة برنامه‌ریزی درسی و نوآوری‌های آموزشی، پژوهشگاه مطالعات آموزش‌وپرورش.
نویدی، احد. (1383). راهنمای عملی ارزشیابی برنامة آموزش فنی‌وحرفه‌ای. تهران: انتشارات پژوهشکده تعلیم‌وتربیت.
نویدی، احد و برزگر، محمود. (1382). بررسی وضعیت اشتغال مهارت‌آموختگان رشته‌های کامپیوتر و الکترونیک شاخة کاردانش. تعلیم‌وتربیت، 3(75)، 65-106.
نویدی، احد و برزگر، محمود. (1391). ارزشیابی دوره‌های کاردانی آموزش‌های فنی‌وحرفه‌ای. نوآوری‌های آموزشی، 11(42)، 161-183.
نویدی، احد و خلاقی، علی اصغر. (1393). آموزش فنی‌وحرفه‌ای در ایران. تهران: انتشارات مدرسه.
نویدی، احد؛ برزگر، محمود؛ اسماعیلی، محمدعلی و بدری، نصرت اله. (1384). چکیده تحقیقات آموزش فنی‌وحرفه‌ای (جلد چهارم، صص. 139-142). تهران: پژوهشگاه مطالعات آموزش‌وپرورش، گروه پژوهشی آموزش‌های فنی‌وحرفه‌ای.
هدف جو، الهام. (1382). بررسی وضعیت اشتغال فارغ‌التحصیلان دختر و پسر رشته گرافیک هنرستان‌های فنی‌وحرفه‌ای شهر تهران در فاصله سال‌های 1375 تا 1380 ( پایان‌نامة کارشناسی ارشد). دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن.
هانتینگ، گوردن، مانوئل زیملمن، و مارتین گادفری. (1373). ارزیابی نظام‌های آموزش فنی‌وحرفه‌ای. راهنمای عملی (ترجمة فریده مشایخ). تهران: انتشارات اداره کل آموزش‌های ضمن خدمت. (اثر اصلی در سال 1986 چاپ شده است).
Al-Ali, S. (2014). Are graduates from the public authority for applied education and training in Kuwaiti meeting industrial requirements? Journal of Education and Practice, 5(31), 125-132.
Bolaane, B. , Chuma, J. M., Toteng, B. Molwane, O. B. (2010). Tracer study on the employment outcomes of the vocational training graduates. Gaborone: Botsowana Training Authority (BOTA).
Chae, C. & Chung, J. (2009). Pre-Employment Vocational Education and Training in Korea. Discussion paper 921. Washington, D.C: The Word Bank, Social Protection and Labor.
Dasmani, A. (2011). Challenges facing technical institute graduates in practical skills acquisition in the Upper East Region of Ghana. Asia-Pacific Journal of Cooperative Education. 12(2), 67-77.
Educational Research Network for West and Central Africa. (2013). NTA Tracer study of technical vocational education graduates report. ERNWACA.
Technical Education And Skills Development. (2011). Impact evaluation studty of TVET program. Manila: TESDA, Office of the Deputy Director General for Sectoral TVET Planning Office.
Bjarnason, M. Sykes, M. & Burgio, C . (2013). Private Sector Development Policy Handbook: Developing Skills in Central Asia through Better Vocational Education and Training Systems. Paris: Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD).
Sedighi, S., Safaei Movahhed, S. & Jahanbakhsh, Z. (2015). The Status of the Vocational Graduated Students According to Approved Targets: A Qualitative Research. Mediterranean Journal of Social Sciences MCSER Publishing, Rome-Italy, 6(5), 11-21.