شناسایی مؤلفه‌های آموزش سواد رسانه‌ای و تحلیل جایگاه آن در اسناد بالادستی آموزش‌وپرورش

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شاهد

2 استادیار، گروه علوم تربیتی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شاهد

چکیده

پژوهش حاضر با هدف شناسایی مؤلفه‌های آموزش سواد رسانه‌ای و تحلیل جایگاه آن در اسناد بالادستی آموزش‌وپرورش انجام شد. سروش پژوهش توصیفی شامل تحلیل اسنادی و نیز تحلیل محتوا و رویکرد آن کاربردی است. جامعۀ پژوهش در بخش تحلیل اسنادی، کلیۀ متون مرتبط با آموزش سواد رسانه‌ای و در بخش تحلیل محتوا، چهار سند بالادستی نظام آموزش‌وپرورش ایران است. با توجه به ماهیت موضوع، از نمونه‌گیری صرف‌نظر و کل جامعه بررسی شد. ابزارهای اندازه‌گیری فرم فیش‌برداری و فهرست تحلیل محتوای محقق‌ساخته است. داده‌های اسنادی به شیوۀ کیفی و داده‌های تحلیل محتوا با استفاده از شاخص‌های توصیفی در فرایند تحلیلی آنتروپی شانون بررسی شدند. نتایج پژوهش نشان داد: 1. چارچوب مفهومی ‌آموزش سواد رسانه‌ای را می‌توان در سه مؤلفۀ شناخت، تفکر انتقادی و تولید و تعامل پیام دسته‌بندی کرد. هریک از این مؤلفه‌ها نیز به چند خرده‌مؤلفه تقسیم می‌شود؛ 2. میزان توجه به مؤلفه‌های آموزش سواد رسانه در اسناد بالادستی آموزش‌وپرورش متفاوت است؛ به‌طوری که بیشترین تأکید بر مؤلفۀ شناخت و کمترین تأکید بر مؤلفۀ تفکر انتقادی است؛ 3. در بین اسناد بررسی‌شده‌، بیشترین ضریب اهمیت مربوط به سند چشم‌انداز بیست‌ساله (۵۳۴/۰) و کمترین مربوط به سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش (0/87) بوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Identifying the components of media literacy education and analyzing its place in the upstream documents of Iranian education

نویسندگان [English]

  • Hamidrezā Tāji 1
  • Mohsen Dibā'i Sāber 2
1 MA Student at Shāhed University, Tehran, Iran
2 (PhD), Shāhed University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The aim of this study was to identify the components of media literacy education and analyze its place in the upstream documents of education. The descriptive research method included: documentary analysis as well as content analysis and its approach was also applied. The research population in the documentary analysis section of all texts related to media literacy education and in the content analysis section of the four upstream documents of the Iranian education system Due to the nature of the subject, sampling has been omitted and the whole community has been studied. i Qualitative data and content analysis data were analyzed using descriptive indicators in the Shannon entropy analysis process. The results showed:1- The conceptual framework of media literacy education can be classified into three components: cognition, critical thinking, and message production and interaction.2- The level of attention to the components of media literacy training in upstream documents of education is different.3- Among the studied documents, the highest significance coefficient was related to the 20-year vision document and the lowest significance coefficient was related to the document of fundamental transformation of education

کلیدواژه‌ها [English]

  • education
  • upstream documents
  • media literacy
  • content analysis
  • آصف، هاجر.، امیری، مجتبی.، فرهنگی، علی‌اکبر و سلطانی‌فر، محمد. (1396). بررسی نقش رسانه‌های جمعی در کاهش موانع توسعه فرهنگی با رویکرد مدیریتی. فرهنگ در دانشگاه اسلامی، 25(4)، 63-84.
  • بهرامی، علیرضا. (1398). بررسی نقش آموزش آموزش سواد رسانه‌ای در مقابله با تهاجم فرهنگی از دیدگاه کارشناسان (پایان‌نامة کارشناسی ارشد منتشرنشده). دانشکده مدیریت دانشگاه علامه طباطبایی، تهران.
  • تاجیک اسماعیلی، سمیه و رمضانلو، مریم. (1395). رابطة بین سواد رسانه‌ای و میزان رضایت‌مندی از اخبار شبکه‌های سراسری و ماهواره‌ای. فصلنامه علمی می ‌وسایل ارتباط جمعی «رسانه»، 27(104)، 67-93.
  • تقی‌زاده، عباس و افخمی، حسینعلی. (1392). بررسی مقایسه‌ای سواد رسانه‌ای دانش‌آموزان: مطالعۀ موردی دانش‌آموزان دختر و پسر سال چهارم دبیرستان‌های شهر کرمان. فصلنامه علوم اجتماعی، 4(16)، 15-30.
  • حامدی، محمد. (1391). عوامل اجتماعی، فرهنگی مرتبط با سواد رسانه‌ای دانشجویان. فصلنامه مطالعات رسانه‌ای، 7(19)، 65-78.
    حسینی، سیدبشیر. (1392). سواد رسانه‌ای راهبرد استحکام هویت فردی و ملی. فصلنامه مطالعات ملی، 54(2)، 125-139.
  • دبیرخانه شورای عالی آموزش آموزش‌و پرورش. (1390). سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش. https://sccr.ir/Files/6609.pdf
  • دهقانی شاد، حوریه و محمودی کوکنده، سیدمحمود. (1391). بررسی ضرورت آموزش آموزش سواد رسانه‌ای کودکان و نوجوانان از نگاه متخصصان آموزش‌وپرورش شهر تهران. مطالعات رسانه‌ای، 7(16)، 145-157.
  • دیربان، محمدمهدی و آقایی، دانیال. (1399). سواد رسانه‌ای معلمان آموزش‌وپرورش بر نحوة جامعه‌پذیری دانش‌آموزان مدارس ابتدایی ایلام. مطالعات روان‌شناسی و علوم تربیتی، 53، 312-325.
  • رضایی، نورالله.، شریفی، سعید و تقی‌پور، فائزه. (1399). تدوین راهبردها و پیامدهای همدلی قومی- فرهنگی در شبکه‌های اجتماعی با رویکرد انسجام ملی و دستیابی به سلامت اجتماعی: مطالعه کیفی (تحلیل محتوا). نشریة مدیریت ارتقای سلامت، 9(6)، 89-101.
  • سلطانی‌فر، محمد. (1387). تحلیل وضعیت سواد اینترنتی دانش‌آموزان سال سوم دبیرستان شهر تهران در مقایسه با مربیان و والدین آن‌ها. فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، 27(7)، 121- 135.
  • سلیمان، صفر.، خسروی، فریبرز و حداد، زهرا. (1392). ارزیابی سواد رسانه‌ای دانشجویان و دانش‌آموزان شهر تهران. جهانی رسانه، 8(16)، 74-52.
  • سند تحول بنیادین آموزش‌و‌پرورش (1390). وزارت آموزش‌و‌پرورش.
  • صلواتیان، سیاوش.، حسینی، سیدبشیر و معتضدی، سینا. (1395). طراحی الگوی آموزش سواد رسانه‌ای به نوجوانان. مطالعات برنامه‌ریزی آموزشی، 5(10)، 50- 75.
  • عبدلی سلطان احمدی، جواد.، علیزاده، رقیه و حداد، زهرا. (1397). تاثیر تأثیر آموزش سواد رسانه‌ای بر مهارت‌های تفکر انتقادی دانش‌آموزان. فصلنامة مطالعات رسانه‌ای، 13(40)، 119-134.
  • فرقانی، محمدمهدی و خدامرادی، یاسین. (1398). نقش سواد رسانه‌ای در تعدیل اعتیاد اینترنتی (مطالعه موردی: دانش‌آموزان مقطع متوسطه دوم چهار محهال و  بختیاری). مطالعات فرهنگ- ارتباطات، 45(77)، 85-102.
  • فرمهینی فراهانی، محسن. ( (1397). نقش سواد فرهنگی در تحول علوم انسانی اسلامی. فصلنامة تحقیقات کاربردی علوم انسانی اسلامی، 2(5)، 114-95.
  • محمودی، سیروس.، رستگار، احمد و ایمانی&a