تبیین مؤلفه‌های تربیت حرفه‌ای مبتنی بر شایستگی و تحلیل جایگاه آن در کتاب‌های درسی مربوط به شایستگی‌های غیرفنی دورة دوم متوسطة فنی و حرفه‌ای و کاردانش

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تخصصی برنامه‌ریزی درسی، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران

2 استادیار، گروه برنامه‌ریزی درسی، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران

3 استادیار، گروه علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، ایران

چکیده

 پژوهش حاضر به شیوة توصیفی شامل تحلیل اسنادی و تحلیل محتوا، با هدف تبیین مؤلفه‌های تربیت حرفه‌ای مبتنی بر شایستگی و تحلیل جایگاه آن در کتاب‌های درسی دورة دوم متوسطة فنی انجام گرفت. جامعة آماری کتاب‌های مربوط به شایستگی‌های غیر فنی دورة متوسطة فنی در سال 98-97 بودند. ابزار جمع‌آوری اطلاعات در بخش تحلیل اسنادی، برگه‌های فیش‌برداری از اطلاعات و در بخش تحلیل محتوا چک‌لیست محقق ساخته بود. دادة اسنادی به شیوة کیفی و داده‌های تحلیل محتوا با استفاده از شاخص‌های آمار توصیفی در فرایند آنتروپی شانون تجزیه و تحلیل شد. نتایج حاصل بیانگر آن است که چارچوب مفهومیِ تربیت حرفه‌ای را می‌توان در سه مؤلفة دانش، نگرش و مهارت تدوین کرد که خرده مؤلفه‌های خلاقیت و نوآوری، وسخت‌کوشی با فراوانی بیشتر در رتبه‌های اول و خرده مؤلفه‌های درک موقعیت و سازگاری با فراوانی کمتر در رتبه‌های آخر قرار گرفتند. همچنین، میزان توجه به مؤلفه‌ها در کتاب‌های درسی متفاوت است، به‌طوری که بیشترین تأکید بر مولفة دانش (35/91 درصد) و کمترین تأکید برمولفة نگرش (30/88 درصد) شده است. با توجه به تحولات آموزش‌وپرورش در عصر جدید، استفاده از برنامة درسی مارپیچی برونر در تدوین و طراحی برنامة درسی و بازنگری در ویراست‌های آتی در راستای توجه بیشتر به مقوله‌های کمتر توجه شده، ضروری به نظر می‌رسد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Explaining the components of the competency-based vocational training and analyzing its position in the non-technical competency textbooks of the second cycle high school technical and vocational and work and knowledge fields of education

نویسندگان [English]

  • Karim Asgharnejād 1
  • Shahrām Ranjdoust 2
  • Mohammad Azimi 3
1 PhD Candidate in Curriculum Planning at Islāmic Āzad University (Marand Branch), Marand, Iran
2 (PhD), Islāmic Āzad University (Marand Branch), Marand, Iran
3 (PhD), Farhangiān University, Iran
چکیده [English]

This study was a descriptive research with the documentary and content analysis design. Its aim was explaining the components of the competency-based vocational training and analyzing its position in the textbooks of the second cycle high school technical and vocational education. The research population consisted of the competency-based non-technical secondary education textbooks in 2018-2019. The research instrument in the document analysis section was the note sheets and in the content analysis section was the researcher-made checklist. The documentary data was analyzed by the qualitative method and the content analysis data was analyzed using the descriptive statistics indices in the Shannon Entropy Process. The results indicated that the conceptual framework of the vocational education can be formulated into the three components of knowledge, attitude and skills. Also, the sub-components of creativity and innovation, and the diligence with higher frequency were in the first rank and the sub-components of the situation perception and adaptation with less frequency were in the last rank. Also, attention to the components was different in the textbooks, with the highest emphasis on the knowledge (35.91) and the least emphasis on the attitude (30.88). Given the changes in the education at the modern age, the use of the Bruner Spiral Curriculum in the curriculum design and revision in the future editions seem to be necessary in order to pay more attention to the less-considered categories.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Vocational Training
  • Content Analysis
  • Shannon Entropy Method
  • Competence
  • Technical
  • work and knowledge field

مراجع

عالی، 23(2)، 114-92.
 سبحانی نژاد، مهدی؛ جعفری هرندی، رضا و نجفی، حسن. (1394). تحلیل محتوای کتاب‌های دین و زندگی دورة متوسطه از لحاظ میزان توجه به مباحث سبک زندگی اسلامی مبتنی بر سورة مبارکة حجرات. اندیشه‌های نوین تربیتی، 1(11)،80-84
 شورای عالی آموزش‌وپرورش (1390). سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش. تهران: انتشارات شورای عالی وزارت. مقالة ارائه‌شده در همایش برنامة درسی ملی: نقد و نظر، دانشگاه تربیت‌معلم خوارزمی تهران.
 شصتی، سمانه. (1389). آموزش مبتنی بر شایستگی. دوماهنامة علمی-پژوهشی راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، 3(2)، 80-77.
 کدخدایی، محبوبه السادات؛ اخوان تفتی، مهناز؛ خادمی اشکذری، ملوک؛ رضایت، غلام‌حسین و احمدی، پروین. (1396). ضرورت بازاندیشی در الگوهای آموزش دانشگاهی رشته‌های علوم انسانی با تأکید بر رویکرد سازنده‌گرایی اجتماعی. فصلنامة علمی پژوهشی تدریس پژوهی، 1(5)96-88.
 نادری، مهدی؛ غفاری، ابوالفضل؛ آهنچیان، محمدرضا و خلاقی، علی‌اصغر. (1397). سیر تحول فلسفة تربیت حرفه‌ای در نظام آموزشی ایران. فصلنامة فناوری آموزش، 1(13)، 28-11.
 نیلی، محمدرضا؛ موسوی، ستاره؛ نصر، احمدرضا و مسعود، محمد. (1393). بررسی میزان آگاهی اعضای هیئت علمی گروه‌های فنی مهندسی دانشگاه‌های اصفهان و صنعتی اصفهان از مؤلفه‌های اساسی نوآوری برنامه‌ریزی درسی و میزان کاربست آن‌ها. فصلنامة آموزش مهندسی ایران، 64(16)، 59-88.
 نعمتی دهکردی، شهناز. (1395). آموزش مبتنی بر شایستگی: پل ارتباطی بین تئوری و عمل. مجلة گام‌های توسعه در آموزش پزشکی، 13(6)،646-644.
 هاشمی، سید احمد و کرمی، علی. (۱۳۹۲). ارتباط آموزش‌های فنی و حرفه‌ای و کاردانش با بازار کار. مقالة ارائه‌شده در همایش ملی دانشگاه کارآفرین (صنعت دانش‌محور)، بابلسر، دانشگاه مازندران.
 هدایتی، اکبر؛ ملکی، حسن؛ صادقی، علیرضا و سعدی پور، اسماعیل. (1395). تأملی بر برنامة درسی مبتنی بر شایستگی در آموزش پزشکی. مجلة ایرانی آموزش در علوم پزشکی، 16(3)،94-10.
 یوسفی افراشته، مجید؛ قاضی طباطبایی، محمود؛ غروی، محمدجواد؛ بازرگان، عباس و شکوهی یکتا، محسن. (1393). دستاوردهای یادگیری مورد انتظار از دانش‌آموختگان کارشناسی رشتة علوم آزمایشگاهی از نظر کارفرمایان: یک پژوهش کیفی. مجلة تحقیقات کیفی در علوم سلامت، 3(2)، 215-202.
 Andronac he, D., Bocoş, M., & Neculau, B. C. (2015). A Systemic-interactionist Model to Design a Competency-based Curriculum. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 180, 715-721.
 Ediger, M. & Rao, D. B. (2003). Philosophy and curriculum. New Delhi: Discovery Publishing House.
 García-Alegría J. (2012). Core competencies in Internal Medicine.Eur. J. Intern.Med.; 23(4):338-41.
 Lobanova, T. & Shunin, Y. (2008). Competence- Based Education – A Common European Strategy. Computer Modelling and New Technologies, 12(2), 45-65.
 Hill, J., & Houghton, P. (2001). A reflection on competency-based education: Comments from Europe. Journal of Management Education, 25(2), 146-166.
 Koenen, A. K., Dochy, F., & Berghmans, I. (2015). A phenomenographic analysis of the implementation of competence-based education in higher education. Teaching and Teacher Education, 50, 1-12.
 Rycus J. S. & Hughes, R.C. (2013). What is Competency-Based Inservice Training? Institute for Human Services. Retrieved from
 Wilson, J. (2008). Bridging the theory practice gap. Australian Nursing Journal: ANJ, The, 16(4), 25. Retrieved from https://search.informit.com.au/documentSummary;dn=346250225914161;res=IELHEA>
 Serdenciuc, N. L. (2013). Competency-based education–Implications on teachers’ training. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 76, 754-758.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 26 مرداد 1398
  • تاریخ بازنگری: 16 شهریور 1398
  • تاریخ پذیرش: 24 فروردین 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار