تحلیل محتوای کتاب زیست‌شناسی پایۀ دهم بر اساس ساحت‌های شش‌گانۀ سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زیست‌شناسی، دانشگاه فرهنگیان ، تهران

2 کارشناسی ارشد آموزش زیست‌شناسی، دانشگاه فرهنگیان تهران

چکیده

هدفِ اصلی از این پژوهش تحلیل محتوای کتاب زیست‌شناسی پایۀ دهم دورۀ متوسطه بر اساس ساحت‌های شش‌گانۀ سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش است. پژوهش حاضر ازجمله پژوهش‌های کاربردی است و ازنظرِ نحوۀ گردآوریِ داده‌ها پژوهش کیفی از نوع روش تحلیل محتوای جهت‌دار است. جامعۀ موردمطالعۀ تحقیق متن و تصاویر کتابِ درسی زیست‌شناسی پایۀ دهم، چاپ نخست  (1399) وزارت آموزش‌وپرورش، است. روش گردآوریِ داده‌ها کتابخانه‌ای و ابزار مورد استفاده فیش‌برداری و تهیۀ فهرست است. فیش‌های جمع‌آوری‌شدۀ مربوط به هریک از مقولات تلخیص و در قالب جداول ارائه شدند. سپس تعداد و فراوانی صفحات مربوط به ساحت‌ها تعیین و تفسیر شدند. مهم‌ترین یافته‌های تحقیق به شرح زیرند: میزان 1/5 درصد از محتوای کتاب زیست‌شناسی پایۀ دهم درزمینۀ ساحت اعتقادی و اخلاقی، 4/5 درصد درزمینۀ ساحت تربیت اجتماعی و سیاسی، 19/7 درصد درزمینۀ ساحت تربیت زیستی بدنی؛ 6/8 درصد درزمینۀ ساحت زیباشناسی و هنری؛ 9/8 درصد درزمینۀ ساحت تربیت اقتصادی و حرفه‌ای و 2۵ درصد درزمینۀ ساحت تربیت علمی و فناوری است. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده، در این کتاب به هر شش ساحتِ تربیتی سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش توجه شده است. بیشترین میزان توجه محتوای کتاب زیست‌شناسی پایۀ دهم دورۀ متوسطه به ساحت علمی و فناوری و کمترین توجه به ساحت اعتقادی، عبادی و اخلاقی است. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Content analysis of the tenth-grade biology textbook based on the six areas of the fundamental transformation document of education

نویسندگان [English]

  • A’zam Gholāmi 1
  • Rasoul Heydari 2
1 (PhD), Farhangiān University, Tehran, Iran
2 MSc in Biology Education from Farhangiān University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The main purpose of this study was the content analysis of the tenth-grade high school biology textbook based on the six areas of the document of fundamental transformation in education. It was applied research, and in terms of data collection, it was a qualitative directed content analysis method. The research population was the text and images of the tenth-grade biology textbook published in 1399 by the Ministry of Education. Data was collected through library study and the research tool included note taking and checklist. The collected notes related to each category were summarized and presented in the form of tables and the frequency and percentage of the number of pages related to the areas were determined and interpreted. The most important findings of the research were: 1.5% of the contents of the tenth-grade biology textbook was related to the area of belief and ethics; 4.5% related to the area of social and political education; 19.7%, related to the area of physical education; 6.8%, related to the area of aesthetic and artistic education; 9.8% related to the economic and vocational education and 25% was also related to the area of scientific and technological education. In the six educational areas of the document of fundamental transformation of education, the highest amount of attention was paid to the content of the tenth-grade biology textbook in the area of science and technology, and the least amount of attention was paid to the doctrinal, religious and moral areas.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Content Analysis
  • Tenth Grade Biology Textbook
  • Six Areas
  • the Fundamental Transformation Document
آقازاده، احمد. (139۵). مسائل آموزشوپرورش ایران. سمت.
سلیمانپور، جواد. (139۶). مهارتهای تدریس نوین. نشر احسن.
سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی (1399). زیستشناسی 1. شرکت چاپ و نشر کتابهای درسی ایران. http://www.cvn-ir.com
شورای عالی وزارت آموزشوپرورش. (1390). مبانی نظری سند تحول بنیادین. https://www.medu.ir
صادقینسب، مصطفی. (1398). چالشهای فراروی تحول بنیادین آموزشوپرورش و افقهای نوین مدیریت و برنامهریزی فرهنگی [مقالۀ ارائهشده]. سومین کنفرانس بینالمللی تحولات نوین در مدیریت، اقتصاد و حسابداری. تهران.
ملکی، حسن. (1392). مبانی برنامهریزی درسی آموزش متوسطه. سمت.
موسیپور، نعمتالله . (1389). بررسی تاریخچه و وضعیت موجود نظام برنامه‌‌ریزی درسی در جهان و ایران. دبیرخانۀ شورای عالی آموزشوپرورش.
نجاری، نعمتالله. (1379). بررسی نظرات دبیران و دانشآموزان سال سوم رشتۀ علوم تجربی در خصوص انتخاب و سازماندهی محتوای برنامۀ درسی کتب زیست‌‌شناسی نظام جدید متوسطۀ شهر تهران (137۸-137۹) [پایاننامۀ کارشناسی ارشد]. وزارت علوم. تحقیقات و فناوری، دانشگاه شهید بهشتی، دانشکدۀ علوم.
وفایی، رضا.، فضلالهی قمشی، سیفاله و طالعیفرد، احمد. (139۶). بررسی میزان توجه به ساحتهای ششگانۀ تربیت سند تحول بنیادین آموزشوپرورش در کتابهای درسی مطالعات اجتماعی دورۀ ابتدایی. مسائل کاربردی تعلیموتربیت اسلامی، 2(3)، 131-1۵۴.
Aldossari, A. T. (2021). Health Education Concepts in School Biology Textbooks in the United States and Singapore. EURASIA Journal of Mathematics, Science and Technology Education, 17(5), 1-10.
Barş, Ç. Ç., & Kirbaşlar, F. G. (2015). A study of certain biology and biotechnology concepts in secondary school and high school course books in terms of scientific competency. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 174, 420-426.
Ozuem, W. , Howel, Kerry E., Lancaster, G. (2019). The impact of digital books on marketing communication. Journal of Retailing and Consumer Services. 50, 131-137.